Astygmatyzm to dość powszechne schorzenie wzroku, które w niektórych przypadkach może utrudniać właściwe widzenie. Czym on dokładnie jest i jak go można leczyć?
Astygmatyzm polega na różnej sile załamywania równoległych promieni świetlnych w dwóch różnych płaszczyznach (np. pionowej i poziomej) układu optycznego oka. Wskutek tego układ optyczny nie ma jednego punktowego ogniska, obraz na siatkówce nie jest nigdy dobrze zogniskowany, a przez to nieostry.
W astygmatyzmie rogówka, lub rzadko soczewka, nie jest sferyczna, tzn. jej powierzchnie łamiące światło nie są wycinkiem z kuli - załamywanie światła przez układ optyczny oka w płaszczyźnie poziomej jest inne, niż w płaszczyźnie pionowej.
Najczęściej przyczyną astygmatyzmu jest nieprawidłowe ukształtowanie przedniej powierzchni rogówki - dużo rzadziej soczewki - albo sporadycznie deformacja gałki ocznej przez boczny ucisk, np. przez zmiany nowotworowe w oczodole albo zmiany w mięśniach gałkoruchowych, np. w chorobie Gravesa-Basedowa.
Występuje często, ale nie zawsze konieczne jest korygowanie tej wady. Jeżeli astygmatyzm nie przekracza 1,0 dioptrii, to najczęściej nie wymaga korekcji.
Osoba z astygmatyzmem nie widzi dobrze ani w dal, ani z bliska, przymruża powieki dla poprawienia widzenia, niekiedy odczuwa bóle głowy. Duży astygmatyzm może być przyczyną jedno lub obuocznego niedowidzenia, podobnie jak duża nadwzroczność.
Astygmatyzm koryguje się soczewkami cylindrycznymi, które mają różną moc łamiącą w głównych prostopadłych do siebie południkach (płaszczyznach), tzn. ogniskują światło w dwóch różnych punktach. Soczewka cylindryczna w jednym z głównych południków jest obojętna optycznie, tzn. nie załamuje światła. Płaszczyzna ta nazywana jest osią cylindra. Dzięki temu można tak ustawić przed okiem szkło cylindryczne, aby w określonym południku nie zmieniać mocy łamiącej oka, a w innym, prostopadłym do poprzedniego, moc tę zwiększyć lub zmniejszyć.
Stosowane też są soczewki sferocylindryczne, które w obu głównych południkach załamują światło, ale z różną mocą. Astygmatyzm nieregularny nie może być dobrze skorygowany soczewkami okularowymi - muszą być zastosowane soczewki kontaktowe. W innych rodzajach niezborności można stosować okulary lub soczewki kontaktowe. Astygmatyzm można też leczyć operacyjnie, podobnie jak i inne wady refrakcji.
Astygmatyzm u dzieci i młodzieży może się zmieniać (zarówno wielkość, jak i osie astygmatyzmu mogą ulegać zmianie). U osób dorosłych również mogą występować zmiany astygmatyzmu. Z powodu możliwej zmiany astygmatyzmu konieczne są okresowe kontrole okulistyczne, co najmniej raz w roku.
Nie ma możliwości zapobiegania powstaniu tej wady, ale możliwe i wskazane jest zapobieganie jej skutkom w postaci osłabionego widzenia, łzawienia, mrużenia powiek, przewlekłych zapaleń brzegów powiek i spojówek. Wskazane jest noszenie odpowiednich okularów lub soczewek kontaktowych albo leczenie operacyjne.
źródło: Medycyna Praktyczna
(ag)
