Oprócz listy specjalistów do których skierowanie nie jest wymagane, warto wiedzieć jak długo ważny jest taki dokument, gdzie sprawdzić czas oczekiwania na wizytę lekarską oraz w jakich sytuacjach można starać się o przyjęcie do specjalisty poza kolejnością.

zdj. ilustracyjne /Marcin Czarnobilski /Grafika RMF FM

Specjaliści, do których można zgłosić się bez skierowania to:

  • ginekolog i położnik
  • onkolog
  • psychiatra
  • wenerolog
  • dentysta.


Skierowania do lekarza specjalisty (każdej specjalności) nie potrzebują:

  • chorzy na gruźlicę
  • zakażeni HIV
  • inwalidzi wojenni i wojskowi oraz osoby represjonowane
  • kombatanci
  • niewidome cywilne ofiary działań wojennych
  • osoby do 18. roku życia, u których stwierdzono ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu, powstałe w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu
  • osoby posiadające orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności
  • osoby posiadające orzeczenie o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji
  • w zakresie lecznictwa odwykowego - uzależnieni od alkoholu, środków odurzających i substancji psychotropowych.

Jak długo ważne jest skierowanie?

Ważność skierowania upływa w chwili realizacji świadczenia, czyli zgłoszenia się na wizytę do lekarza specjalisty, na badania, rehabilitację czy do szpitala lub gdy ustają przyczyny jego wydania. Skierowanie do poradni specjalistycznej zachowuje ważność tak długo, jak utrzymuje się problem zdrowotny, w związku z którymi zostało wydane, a lekarz wyznacza kolejne wizyty.

Inaczej jest w przypadku skierowań na zabiegi fizjoterapeutyczne oraz leczenie uzdrowiskowe. Skierowanie na zabiegi fizjoterapeutyczne należy zarejestrować w wybranej placówce w terminie 30 dni od wystawienia. Nie ma znaczenia, kiedy rozpocznie się rehabilitacja. Z kolei skierowanie na leczenie uzdrowiskowe jest weryfikowane po upływie 18 miesięcy od dnia wystawienia.

14 dni na dostarczenie skierowania

Trzeba pamiętać o tym, że oryginał skierowania należy dostarczyć (osobiście, przez osobę trzecią lub pocztą) do placówki medycznej w terminie 14 dni roboczych od dnia dokonania wpisu na listę oczekujących, w przeciwnym razie zostaniemy skreśleni z listy.

"Prywatne", czyli niefinansowane przez NFZ wykonanie badań RTG, tomografii komputerowej czy angiografii także wymaga przedstawienia skierowania od lekarza.

Laboratoria wykonujące badania (m.in. badanie krwi) nie mają podstaw prawnych do odmówienia wykonania badania, jeśli skierowanie ma więcej niż 30 dni.

Tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny, mogą wymagać podania kontrastu. Należy wtedy oznaczyć stężenie kreatyniny we krwi. Kto wystawia skierowanie na to badanie?

Ten sam lekarz, który kieruje nas na tomografię czy rezonans. On też udziela informacji, gdzie badanie trzeba wykonać.

Jaki jest porządek listy oczekujących na wizytę u specjalisty?

Decyduje kolejność zgłoszeń oraz kategoria medyczna, do której zakwalifikowany jest pacjent:

  • stan nagły oznacza niezwłoczne udzielenie świadczenia,
  • przypadek pilny - konieczność pilnego udzielenia świadczenia ze względu na dynamikę procesu chorobowego i możliwość pogorszenia stanu zdrowia lub znaczącego zmniejszenia szans na powrót do zdrowia
  • przypadek stabilny.


Podział na przypadki pilne i stabilne nie dotyczy świadczeń udzielanych na podstawie karty diagnostyki i leczenia onkologicznego.

Zobacz również:

Jakie badania może zlecić lub wykonać lekarz POZ?

Jakie badania może zlecić lub wykonać lekarz POZ?
Kontynuacja leczenia odbywa się bez wpisywania na listę oczekujących, podobnie okresowe wizyty i porady odbywające się w ściśle ustalonych terminach.

Listy oczekujących nie obowiązują też kobiet w ciąży i wszystkich osób uprawnionych do wizyty u lekarza specjalisty bez skierowania.

Skierowanie uprawnia do zapisania się na jedną listę oczekujących u jednego świadczeniodawcy.

Gdzie sprawdzić czas oczekiwania na wizytę u specjalisty?

Takie informacje podaje Narodowy Fundusz Zdrowia w internetowym Informatorze o Terminach Leczenia.

Nie mogę przyjść na wizytę u specjalisty w wyznaczonym terminie, czy to znaczy, że wizyta przepadnie?

Niezgłoszenie się oznacza skreślenie z listy oczekujących, ale jeśli nastąpiło z powodu siły wyższej, nieprzewidzianych okoliczności niezależnych od pacjenta można się starać o przywrócenie na listę. W tym celu trzeba złożyć wniosek (do 7 dni od dnia ustania przyczyny niezgłoszenia) z podaniem przyczyny opuszczenia terminu wizyty.

Mój stan zdrowia się pogorszył, czy mogę się starać o przyjęcie przez specjalistę poza kolejnością?

Potrzebę uzyskania porady lekarskiej we wcześniejszym terminie niż wyznaczony należy zgłosić świadczeniodawcy, który może zdecydować o zmianie kategorii medycznej (z "przypadek stabilny" na "przypadek pilny") i wyznaczyć nowy, wcześniejszy termin.

Jaki jest zakres świadczeń udzielanych przez lekarza specjalistę?

W ramach porady specjalistycznej lekarz:

  • przeprowadza badanie podmiotowe (wywiad) i przedmiotowe (fizykalne) zakończone postawieniem diagnozy
  • wskazuje dalszy tok leczenia, ordynuje leki i zleca zaopatrzenie w wyroby medyczne
  • orzeka o stanie zdrowia (jest m.in. zobowiązany do wystawienia pisemnej informacji dla lekarza kierującego, która będzie podstawą do wystawiania przez lekarza POZ recept)
  • kieruje na badania diagnostyczne (bez dodatkowych kosztów), kontrolne (dotyczy pacjentów pod stałą opieką poradni specjalistycznej), do innego specjalisty, do szpitala, na leczenie uzdrowiskowe lub rehabilitację leczniczą.

Czy można samodzielnie wybrać miejsce badań, na które skierowanie wydał lekarz specjalista?

Lekarz specjalista, wystawiając skierowanie na badania, jest zobowiązany do wskazania placówki, która je wykona. Nie dotyczy to ambulatoryjnych świadczeń diagnostycznych kosztochłonnych (ASDK), czyli:

  • rezonansu magnetycznego (RM lub MRI)
  • tomografii komputerowej (KT, TK lub CT )
  • echokardiografii płodu (echo serca płodu),
  • endoskopii przewodu pokarmowego (gastroskopia, kolonoskopia)
  • badania z zakresu medycyny nuklearnej.


W ich przypadku o wyborze pracowni decyduje pacjent.

Źródło: Medycyna Praktyczna / Autor: Ewa Stanek-Misiąg