Gdy dieta nie wystarcza, potrzebny skalpel. Chirurg o otyłości

Bartek Paulus: Mamy problem z nadwagą. Dieta nie skutkuje. Kiedy powinniśmy odwiedzić specjalistę? Chirurga?

Marek Skoczylas: To nie jest takie proste, żeby wytyczyć granicę. Ta granica jest wypadkową kilku rzeczy. Przede wszystkim jeżeli u człowieka rodzi się myśl taka, że jestem otyły i chciałbym z tym coś zrobić to jest to już ostatni moment, żeby tym się zająć. Jak wiadomo diety nie są aż tak skuteczne, jakbyśmy chcieli. Nie jest błędem, jeżeli do lekarza trafimy za szybko. Problem jest, gdy pacjent trafia za późno. Wtedy do tej otyłości, która wydaje nam się niewinną przypadłością, już dołączyły się poważne schorzenia, których pacjent nie jest świadomy. Właściwie każdy moment jest dobry.

Trudno przyłożyć generalny schemat. Zalecam konsultacje z internistą czy endokrynologiem na każdym etapie, kiedy tylko o tym pomyślimy. Oczywiście jest rzesza dietetyków, którzy zajmują się otyłością pierwszego stopnia. Coraz częściej spotykamy się jednak z otyłością drugiego i trzeciego stopnia u ludzi, którym trzeba pomóc już w bardziej zaawansowany sposób niż tylko dietą.

Jeżeli chodzi o leczenie chirurgiczne, w ostatnich latach przyzwolenie na wykonywanie takich zabiegów jest coraz większe. Widać coraz większy sens ich wykonywania. Są coraz lepsze efekty. W ciągu ostatnich trzech czy pięciu lat widzimy olbrzymi postęp w leczeniu cukrzycy u ludzi otyłych i zespołu metabolicznego. Takich chorób, które rozwijają się podstępnie, których pacjent nie widzi na początku, a które niszczą jego zdrowie. Poprzez redukcję masy ciała wywołaną zabiegiem chirurgicznym leczy się zupełnie inaczej. Znacznie skuteczniej.

W którym momencie powinniśmy się zdecydować na zabieg chirurgiczny? Kiedy cierpimy już na otyłość drugiego i trzeciego stopnia?

My się posługujemy wskaźnikiem masy ciała. Może nie jest doskonały, ale łatwo policzalny. Każdy może sam to obliczyć. Jeżeli ten wskaźnik jest powyżej 35 BMI, to jest to już alarm. Należy bezwzględnie udać się już do specjalisty. Wiadomo, że leczenie dietetyczne będzie albo nieskuteczne, albo niezwykle trudne. Dzisiaj nie należy się obawiać operacji bariatrycznych, czyli operacji chirurgicznych. Te operacje są wykonywane laparoskopowo. Oczywiście tu jest cała gama takich zabiegów. Wybór sposobu leczenia należy już do specjalisty. Przed leczeniem każdy bariatra przeprowadzi diagnostykę. Wyśle pacjenta do psychologia i dietetyka. To nie są decyzje pochopne.

Pomostem pomiędzy operacjami bariatrycznymi a leczeniem dietetycznym są też metody endoskopowe, zabiegowe, na przykład balon wewnątrz żołądkowy. Nie jest to metoda tak skuteczna, jak leczenie operacyjne. W przypadku stanów otyłości z indeksem masy ciała w okolicach 30 BMI do 33 BMI te wyniki są bardzo dobre. Wtedy mówimy o dwóch aspektach. O redukcji masy ciała, czyli o efekcie zauważalnym dla pacjenta, który można łączyć z kosmetycznym efektem. Za tym idzie także poprawa metabolizmu, czyli walka z cukrzycą, rozwojem miażdżycy czy nadciśnienia.

Balonik w żołądku to zabieg mniej inwazyjny. Jakie są zatem te bardziej skomplikowane zabiegi?

Balon jest zabiegiem odwracalnym. Zakładamy go na sześć miesięcy i potem go wyciągamy. Na tym kończy się ingerencja. Zabiegi chirurgiczne są nieodwracalne. Redukuje się żołądek, czyli wycina się jego fragment, zmniejsza się go. To jest z reguły taka rękawowa resekcja, która wystarcza na kilka lat. Czasami trzeba ten zabieg zastąpić kolejnym etapem, ale to w skrajnych przypadkach. To są zabiegi zastąpienia tego dużego żołądka chirurgicznie wytworzonym małym żołądkiem. To jest szereg zabiegów operacyjnych. To już bariatra podejmuje decyzję, który zabieg zaproponować danemu pacjentowi.

Często zdarzają się pacjenci, którzy chcą skorzystać z takich metod, a waga ich ciała nie jest jeszcze zbyt duża?

Pytanie, czy pacjent potrzebuje czy nie potrzebuje, jest zasadne. Odpowiedź nie jest jednak prosta. Jeżeli pacjent chce zrobić coś ze swoim organizmem. Zredukować masę ciała. Cierpi na nadwagę i diety są bezskuteczne. To w tym momencie dołożenie innej metody, na przykład balona do żołądka jest rozwiązaniem dobrym. Nie należy się tego obawiać. Oczywiście trzeba zdiagnozować pacjenta i sprawdzić czy nie ma przeciwskazań. Jeżeli ich nie ma, to należy taką metodę zastosować.

Balonik mamy pół roku. Niższa masa ciała po jego usunięciu utrzyma się?

Pacjenci czują poprawę wydolności fizycznej, ogólnego samopoczucia już po redukcji nawet dziesięciu procent masy ciała. Oczywiście jeżeli mamy do czynienia z otyłością olbrzymią, to wtedy walczymy o zdecydowanie większą redukcję. Natomiast zupełnie innym problemem jest efekt jojo, czyli powrotu masy ciała po jakimś etapie leczenia. To dotyczy diet, leczenia balonem żołądkowym, ale też dotyczy pewnej grupy pacjentów leczonych chirurgicznie. To tylko pokazuje, jak trudny jest to temat. To nie jest problem na chwilę. Ludzie zmagają się z nim niemal całe życie. Im wcześniej podejmiemy walkę, tym większe szanse, że wygramy.

Zatem balonik w żołądku to metoda dla tych, którzy stosują diety, a nie mogą schudnąć?

Tak. Tutaj jeżeli chodzi o wskazania medyczne i określenie indeksu masy ciała. To dzisiaj jest to grupa docelowa między 27 BMI a 35 BMI. Każdy, kto przekracza ten indeks, powinien już myśleć o bardziej radykalnym leczeniu. Aczkolwiek my stosujemy też taki pomost. Leczenie balonem jako wstęp do leczenia chirurgicznego. Jeżeli pacjent odpowie. Jeżeli zredukuje masę ciała to to leczenie chirurgiczne nie jest potrzebne.

Przy tych skrajnych otyłościach. Wtedy, kiedy człowiek nie może się już poruszać. Atakuje go cukrzyca czy miażdżyca. To też zastosowanie tego balonu jako element poprawiający jego wydolność, pozwalający na bezpieczne przeprowadzenie operacji jest dobrym rozwiązaniem. To jest schemat powszechnie stosowany.