Jak wzmocnić odporność malucha? Poznaj 5 sposobów!

W okresie 1000 pierwszych dni życia dziecka (liczonym od urodzenia do ok. 3. roku życia) trwa intensywny rozwój jego młodego organizmu. Aby proces ten przebiegał prawidłowo, roczne dziecko potrzebuje nawet do 6 razy więcej niektórych witamin i składników mineralnych niż osoba dorosła (w przeliczeniu na kilogram masy ciała)[1]. Młody organizm wszystkie niezbędne substancje odżywcze czerpie właśnie m.in. z odpowiednio skomponowanych posiłków. Odpowiednia dieta jest istotna również dla prawidłowego rozwoju układu odpornościowego. Co ciekawe, z przewodem pokarmowym jest związanych aż ok. 70-80% wszystkich komórek odpornościowych. Odpowiednio zbilansowany jadłospis, dostarczający dziecku niezbędne witaminy i składniki mineralne, to jeden ze sposobów na wsparcie układu immunologicznego i harmonijnego rozwoju malucha.

Prawidłowe ułożenie diety roczniaka jest wyzwaniem dla rodziców. Jak mu sprostać i prawidłowo komponować posiłki dopasowane do wyjątkowych potrzeb małego dziecka? Pomocny może być przygotowany przez ekspertów z Instytutu Matki i Dziecka modelowy talerz żywieniowy. Przedstawia on udział poszczególnych produktów w codziennej diecie w określonych ilościach i proporcjach. Zgodnie z tymi wskazówkami dziecko po 1. roku życia każdego dnia powinno otrzymywać 5 porcji produktów zbożowych, 5 porcji warzyw, 4 porcje owoców, od 1 do 2 porcji mięsa, drobiu, ryb, jajek, 3 porcje mleka i produktów mlecznych oraz od 1 do 2 porcji tłuszczów. Codziennie maluch powinien spożywać około 4-5 posiłków, np. w podziale na śniadanie, drugie śniadanie, obiad, podwieczorek i kolację[2]. U dzieci w wieku 1-3 lat zapotrzebowanie na płyny wynosi ok. 1300 ml na dobę. Głównym źródłem wody dla organizmu dziecka powinno być mleko i dobrej jakości woda[3].

Zgodnie z zaleceniami ekspertów małe dziecko każdego dnia powinno spożywać dwie porcje mleka, w tym m.in. mleka modyfikowanego, a także porcję innych produktów mlecznych, np. sera białego, sera żółtego, jogurtu naturalnego czy kefiru[4]. Eksperci ze Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) zalecają kontynuowanie karmienia piersią dziecka po 1. roku życia - matczyny pokarm powinien być jedną z trzech codziennych porcji mleka i przetworów mlecznych w diecie malucha nawet do jego 2. roku życia lub dłużej - tak długo, jak będzie chciała tego i mama, i dziecko[5]. Wykluczenie bądź ograniczenie spożycia mleka i produktów mlecznych w codziennej diecie może stwarzać ryzyko niedoboru wapnia. To składnik, który jest materiałem budulcowym kości i zębów, więc jest niezbędny do prawidłowego wzrostu i rozwoju niemowląt oraz małych dzieci[6].

Witamina D pełni w organizmie dziecka wiele istotnych funkcji, m.in. wpływa na wzrost i budowę kości oraz wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego[7]. Okazuje się, że nawet 94% dzieci po 1. urodzinach otrzymuje zbyt małą ilość witaminy D wraz z dietą[8]. Jak temu zapobiec? Warto podawać dziecku m.in. ryby (np. makrelę atlantycką i łososia) czy żółtko jaja. Dodatkowo w porozumieniu z lekarzem pediatrą należy suplementować witaminę D, zależnie od dobowej ilości przyjętej z pokarmem[9].

Małe dziecko powinno się wysypiać, czyli mieć zapewniony spokojny, niczym nie zakłócony sen. Oprócz odpowiedniej ilości snu istotna jest stała pora odpoczynku, aby młody organizm mógł się zregenerować. Maluch, który skończył roczek, powinien spać około 12-13 godzin na dobę (wliczając drzemki). Kiedy dziecko śpi, ważne jest, by temperatura w pokoju nie przekraczała 22 stopni Celsjusza. Warto zadbać także o utrzymanie odpowiedniej wilgotności powietrza. Najlepiej, jeśli jest ona na poziomie 40-60%.

Dzięki spędzaniu czasu z dzieckiem poza domem jego organizm ma szansę przyzwyczaić się do różnych warunków atmosferycznych - zimna, wiatru czy deszczu. Wspólne wyjścia w połączeniu z aktywnością ruchową umożliwiają hartowanie młodego organizmu. Dlaczego? Intensywny ruch na świeżym powietrzu pobudza układ odpornościowy do produkcji białych krwinek, a te są odpowiedzialne za unieszkodliwianie chorobotwórczych drobnoustrojów, które wtargnęły do organizmu i mogą wywołać chorobę. Dodatkowo codzienna dawka aktywności na świeżym powietrzu wpływa korzystnie na wydolność oddechową.

[1] Zgodnie z: Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie pod red. M. Jarosz i in. NIZP-PZH, 2020.

[2] Weker H. i wsp. Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2020.

[3] Weker H. I in. Stanowisko Komitetu Nauki o Żywieniu Człowieka Polskiej Akademii Nauk w sprawie zasad żywienia dzieci w wieku 1-3 lat. Standardy Medyczne/Pediatria, 2022; 19:1-18.

[4] Weker H. i wsp. Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2020.

[5] World Health Organization, Infant and young child feeding, 2009.

[6] Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia. Praktyczne zastosowanie norm i zaleceń żywieniowych pod red. H. Weker i wsp. Instytut Matki i Dziecka, 2020.

[7] Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie pod red. M. Jarosz i in. NIZP-PZH, 2020.

[8] Raport z badania: Kompleksowa ocena sposobu żywienia dzieci w wieku od 5. do 36. miesiąca życia - badanie ogólnopolskie 2016 rok, Weker H., Socha P., wsp., Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2017.

[9] Rusińska A., Płudowski P. i wsp. Zasady suplementacji i leczenia witaminą D - Nowelizacja 2018 r., Postępy Neonatologii 2018;24(1).

RMF 24