Trzydzieści stopni Celsjusza jutro znów ma pojawić się na zachodzie kraju. Dlatego w cyklu Twoje Zdrowie w Faktach RMF FM już teraz, na początku tegorocznego lata, sprawdzamy ze specjalistami, jak przygotować skórę do zdrowego opalania i jak zmniejszyć ryzyko zachorowania, między innymi na czerniaka.
Czerniak jest najbardziej złośliwym ze wszystkich nowotworów skóry. Może jednak rozwinąć się także na błonach śluzowych czy na powierzchni gałki ocznej. Głównym winowajcą jest promieniowanie słoneczne zawierające niewidzialne promienie ultrafioletowe (UV), które powodują uszkodzenia skóry, co w długiej perspektywie może prowadzić do powstania nowotworów skóry.
Od wielu dekad liczba zachorowań na czerniaki dynamicznie rośnie. Jak zauważają specjaliści działający w Radzie Naukowej Akademii Czerniaka, w ciągu ostatnich trzydziestu lat zapadalność na ten nowotwór w Polsce zwiększyła się aż o 300 proc. Obecnie jest to ok. 3500-4000 przypadków rocznie. Co ważne, na czerniaka można zachorować w każdym momencie życia. Dynamiczne wzrosty zachorowań notuje się wśród dorosłych w wieku 35-49 lat, a także w grupie seniorów w wieku 60-74 lat. Konsekwencją nieodpowiedzialnych zachowań i braku profilaktyki jest też wysoki odsetek śmiertelności (od 40 proc. do nawet 60 proc.) u osób po 70 roku życia. Obrazują to poniższe dane z Krajowego Rejestru Nowotworów:
Jako chirurg onkolog zawsze będę podkreślał, jak ważna jest troska o zdrowie, przede wszystkim skóry i zapobieganie rozwojowi czerniaka. Dlatego tak samo na co dzień, ale przede wszystkim w okresie wakacyjnym, szczególnie podczas ekspozycji na promieniowanie słoneczne, ważne są odpowiedzialne zachowania i przestrzeganie prostych zasad ochrony skóry. Można pomyśleć, że to restrykcje, które odbierają całą frajdę z wakacyjnej zabawy. Wręcz przeciwnie! Wciąż można świetnie spędzać czas na świeżym powietrzu czy to jeżdżąc na rowerze czy leżąc na leżaku. Niestety właśnie w takich sytuacjach ludzie często zapominają, że ich skóra narażona jest na niekorzystne działanie promieni słonecznych. Tymczasem kapelusz lub czapka na głowie i krem z filtrem UV nie odbiorą nam radości, mogą za to pomóc zachować same dobre i zdrowe wspomnienia na lata - wyjaśnia prof. dr hab. n. med. Piotr Rutkowski, Kierownik Kliniki Nowotworów Tkanek Miękkich, Kości i Czerniaków w Narodowym Instytucie Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie - Państwowym Instytucie Badawczym w Warszawie, Przewodniczący Zespołu Ministra Zdrowia ds. Narodowej Strategii Onkologicznej, Przewodniczący-Elekt Polskiego Towarzystwa Onkologicznego, Przewodniczący Rady Naukowej Akademii Czerniaka.
Można powiedzieć, że stała troska o zdrowie swojej skóry i rozsądne korzystanie ze słońca to inwestycja w szczęśliwą przyszłość. Co ważne, zasada ta nie ma limitu i obowiązuje wszystkich bez wyjątku, również osoby bardzo dojrzałe, które to niestety często błędnie zakładają, że ochrona przed czerniakiem już ich nie dotyczy. Tymczasem to nowotwór, który może pojawić się naprawdę w każdym wieku, jako skumulowany efekt wielu lat niestosowania ochrony skóry - przyznaje profesor Grażyna Kamińska-Winciorek, specjalista dermatolog-wenerolog, kierownik Zespołu ds. Raka i Czerniaka Skóry w Narodowym Instytucie Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie - Państwowym Instytucie Badawczym, Oddział w Gliwicach. Nieustannie zachęcam też do regularnych kontroli znamion i zgłaszania się do specjalistów, gdy coś nas zaniepokoi. Badanie dermatoskopowe jest krótkie, nieinwazyjne i bezbolesne, a może pomóc w rozpoznaniu czerniaka, dlatego nie powinno powstrzymywać nikogo przed udaniem się do dermatologa czy chirurga onkologa. W tej sytuacji czas jest naszym wielkim sprzymierzeńcem - podkreśla.
Używanie kremów z odpowiednio wysokim filtrem UV;
Noszenie okularów przeciwsłonecznych z filtrem UV, koszulki i nakrycia głowy;
Unikanie nadmiernej ekspozycji na słońce, szczególnie w godzinach 11.00-16.00;
Bezwzględne unikanie solarium;
Coroczna kontrola znamion u lekarza dermatologa lub chirurga onkologa, a w międzyczasie regularna samoobserwacja skóry - w przypadku pojawienia się niepokojących zmian lub nowych znamion - natychmiastowy kontakt ze specjalistą.
Czerniak jest jednym z najłatwiejszych do zdiagnozowania nowotworów, ponieważ rozwija się na powierzchni skóry i może być zauważony gołym okiem. Co ważne, szansa na jego całkowite wyleczenie wynosi blisko 100 proc. w przypadku, gdy zostanie rozpoznany odpowiednio wcześnie. Aby było to możliwe, warto poznać charakterystyczne cechy, pozwalające zidentyfikować czerniaka. Zostały one zebrane w tzw. czerniakowe ABCDE.
A-symetria - znamię wylewające się na jedną stronę;
B-rzegi poszarpane - znamię, którego brzegi nie są gładkie, które nie jest okrągłe/owalne;
C-zerwony, czarny, niejednolity kolor znamienia;
D-uży rozmiar - znamię o wielkości powyżej 6 mm;
E-wolucja - znamię, które zmieniło się w krótkim czasie, powiększa się, unosi nad powierzchnię skóry, swędzi, pęka, piecze, wokół którego powstało kilka nowych znamion.
