Sezon grzewczy w pełni, więc w mediach coraz częściej pojawiają się doniesienia o zatruciach czadem, czyli tlenkiem węgla. W jakich warunkach powstaje czad, jak się przed nim chronić i co zrobić, kiedy ktoś z naszego otoczenia się nim zatruje?
Tlenek węgla (CO), czyli czad, powstaje w wyniku niepełnego spalania gazu (gazu ziemnego, butanu lub propanu z butli) w wadliwych palnikach (głównie w piecykach gazowych) lub źle przewietrzanych pomieszczeniach, a także spalania węgla, koksu lub nafty w piecach (a także drewna w kominkach) z niesprawnymi przewodami kominowymi. Wchodzi też w skład dymów pożarowych (wraz z innymi gazami - cyjankami, tlenkami siarki i azotu).
Tlenek węgla wiąże się z hemoglobiną 250 razy łatwiej niż tlen. Wskutek tego powstaje karboksyhemoglobina (HbCO) niezdolna do przenoszenia tlenu, co prowadzi do niedotlenienia tkanek (hipoksja), a także z oksydazą cytochromową, co prowadzi m.in. do powstawania wolnych rodników i uszkodzenia struktur błonowych komórek. Dawka śmiertelna zależy od stężenia tlenku węgla we wdychanym powietrzu, czasu narażenia, aktywności oddechowej (pobieranie trucizny); zagrożenie dla życia stanowi stężenie 1000 ppm (0,1%), a stężenie 1500 ppm (0,15%) szybko powoduje zgon.
Objawy ostrego zatrucia tlenkiem węgla to ból głowy (najczęściej) i zawroty głowy, nudności, wymioty, zaburzenia równowagi i orientacji, osłabienie, znużenie, zaburzenia rytmu serca, spadek ciśnienia tętniczego, zaburzenia świadomości włącznie ze śpiączką. Skóra zwykle staje się objawy niedokrwienia mięśnia sercowego (nawet u osób bez choroby wieńcowej). Najczęściej pierwszym objawem zatrucia jest nagła utrata przytomności, na przykład w łazience, gdzie może ulatniać się czad.
Pierwsze co trzeba zrobić, to zapewnić bezpieczeństwo osobie poszkodowanej. Najlepiej od razu odciąć źródło gazu i natychmiast otworzyć okna i drzwi po to, żeby przewietrzyć pomieszczenie. Trzeba też jak najszybciej wynieść zatrutego z miejsca, gdzie atmosfera jest skażona. Jeżeli poszkodowany nie odzyskuje przytomności, trzeba go ułożyć w pozycji bocznej bezpiecznej.
Jeżeli podejrzewamy zatrucie czadem, trzeba natychmiast wezwać pogotowie ratunkowe. Odtrutką na czad jest tlen, który może podać każdy zespół ratownictwa medycznego.
W pomieszczeniach, gdzie używamy urządzeń gazowych, powinniśmy zadbać o wentylację i regularne wietrzenie. Trzeba też co jakiś czas dokonywać przeglądu urządzeń. Bardzo pomocny jest też czujnik czadu, który będzie nas informował, kiedy stężenie bezwonnego i bezbarwnego gazu stanie się wysokie.
źródło: Medycyna Praktyczna
(ag)
