Jak organizm walczy z odwodnieniem? Wszystko zaczyna się w mózgu

Bilans wodny osoby dorosłej powinien wynosić zero. Co to znaczy? Tyle, że dorosły organizm potrzebuje określoną ilość wody, aby funkcjonować właściwie. Właściwy bilans wodny uzyskuje się, gdy ubytek wody (latem głównie przez pot) jest zrekompensowany przez jej dostarczenie. Tylko jak go utrzymać? Jak rozpoznać niedobór wody? Wyjaśnia dietetyk Sylwia Maruszak.

Trzeba uważnie słuchać sygnałów organizmu. Nic nie dzieje się w organizmie bez udziału mózgu. Pragnienie powstaje właśnie tam. Ośrodek odpowiadający za pragnienie znajduje się w podwzgórzu, które jest częścią międzymózgowia. Podwzgórze to obszar mózgu, który reguluje wiele ważnych funkcji, takich jak termoregulacja, głód, sytość, popęd płciowy, agresja i ucieczka.

W podwzgórzu znajdują się osmoreceptory, czyli komórki nerwowe, które reagują na zmiany ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych. Ciśnienie osmotyczne zależy od stężenia jonów soli i innych substancji rozpuszczonych w wodzie. Jeśli poziom wody w organizmie spada lub stężenie jonów soli wzrasta, to osmoreceptory wysyłają sygnały do mózgu, że należy uzupełnić płyny. To właśnie te sygnały wywołują uczucie pragnienia i pobudzają nas do picia.

• ciemny mocz,
• pragnienie (odwodnienie na poziomie 1%),
• zaburzenia koncentracji (odwodnienia na poziomie 4%),
• bóle głowy,
• duszności,
• zaparcia,
• problemy ze snem,
• słaba elastyczność skóry,
• suche błony śluzowe np. w nosie,
• zmarszczki,
• chropowatość skóry, jej swędzenie,
• podkrążone oczy,
• popękane wargi,
• suchość ust.

Uzupełnić płyny trzeba natychmiast, kiedy występuję choć jedno z powyższych, nie wolno dopuszczać do uczucia silnego pragnienia - alarmuje Sylwia Maruszak - dietetyk Centrów Medycznych Medyceusz.

To, ile wody powinien otrzymywać organizm jest bardzo indywidualne, zależy od: wieku, płci, masy ciała, aktywności fizycznej, temperatury środowiska i diety.

• U niemowląt do 6 miesiąca - powinno to być 700 ml płynów na dzień, głównie mleka matki.  
• Dziecko 3-letnie powinno pić 1600 ml - wody
• Młodzież i dorośli - dobowe zapotrzebowanie na wodę to ok. 30 ml na kilogram masy ciała. Oznacza to, że jeżeli ważymy 70 kg, wówczas powinniśmy wypijać ok. 2 l wody każdego dnia.
• Seniorzy - zaleca się, aby osoby starsze piły około 2 litrów płynów dziennie, ale ta ilość może być dostosowana do indywidualnych potrzeb i preferencji. Jednak  seniorzy mają największe problemy z nawadnianiem, ponieważ: mało się ruszają, jedzą nieregularnie, piją odwadniające płyny (kawa, herbata), przyjmują sporo leków odwadniających, sami ograniczają picie, aby rzadziej chodzić do toalety. W dodatku wraz wiekiem spada wrażliwość znajdującego się w mózgu ośrodka pragnienia, co w perspektywie czasu prowadzi do odwodnienia, jeśli ilość wypijanych płynów nie jest kontrolowana.
  

Ważne jest, aby nie dopuścić do odwodnienia organizmu, które może mieć negatywny wpływ na funkcjonowanie układu krążenia, nerwowego, trawiennego i moczowego. Oto kilka wskazówek, jak dbać o odpowiednie nawodnienie organizmu w wieku senioralnym:

• Pij regularnie płyny przez cały dzień, małymi łyczkami, nawet jeśli nie czujesz pragnienia. Pragnienie jest często słabo odczuwalne i u osób starszych jest objawem wczesnej fazy odwodnienia.
  
• Pij głównie czystą wodę. Unikaj napojów słodzonych, gazowanych, alkoholowych lub kofeinowych, które mogą zaburzać gospodarkę wodną organizmu lub zmniejszać wchłanianie wody z przewodu pokarmowego.
• O ile dietetyk lub diabetyk nie doradza inaczej - jedź produkty bogate w wodę, takie jak świeże owoce i warzywa. Nie tylko dostarczają one płynów, ale także witamin, minerałów i błonnika.
• Sprawdzaj kolor swojego moczu. Powinien być jasnożółty lub prawie przezroczysty. Jeśli jest ciemny lub ma intensywny zapach, oznacza to, że jesteś odwodniony i musisz pić więcej.
• Zwracaj uwagę na inne objawy odwodnienia, takie jak suchość ust i skóry, bóle głowy, zawroty głowy, zmęczenie, drażliwość lub osłabienie. Jeśli wystąpią u Ciebie takie objawy, natychmiast uzupełnij płyny i skontaktuj się z lekarzem.