To nie choroba, a sieje śmierć. Może dopaść każdego. Ratunkiem jest świadomość istnienia sepsy i znajomość jej objawów, co daje szansę na szybkie podanie leków. Każda godzina zwłoki zmniejsza szanse pacjenta na zdrowie i życie.

zdj. ilustracyjne /Shutterstock
Słowo sepsa pochodzi z greki i po raz pierwszy w medycznych pismach pojawiło się u Hipokratesa. Można powiedzieć, że oznacza proces niszczący życie. Nie jest to choroba, a zespół objawów, które towarzyszą silnemu zakażeniu organizmu drobnoustrojami. Mogą to być grzyby, wirusy, ale najczęściej sepsę powodują bakterie.

Groźne bakterie

Sepsę mogą wywołać bakterie, wirusy i grzyby. Według CDC (Centres for Disease and Control - agendy rządowej USA mającej na celu monitorowanie chorobowości i sposobów zapobiegania chorobom) około 80 proc. przypadków sepsy jest wywoływanych przez bakterie pozaszpitalne, czyli takie, które są odpowiedzialne za szereg chorób układu oddechowego czy słuchu (anginy, zapalenie ucha, zapalenie oskrzeli). Co więcej, wiele z nich bytuje w drogach oddechowych, zwłaszcza małych dzieci, przy czym nigdy, albo tylko do czasu nie sprawiając żadnych kłopotów. To bakterie:

  • meningokoki, czyli dwoinki zapalenia opon mózgowych;

  • paciorkowce, odpowiedzialne m.in. za wywołanie anginy, ale i zapalenia mieszków włosowych);

  • pałeczki hemofilne typu B (wywołują m.in. zapalenie płuc);

  • pneumokoki, czyli dwoinki zapalenia płuc, odpowiedzialne m.in. za zapalenie płuc;;

  • Listeria monocytogenes, którymi najczęściej zakazić się można zjadając zakażoną żywność, wywołują listeriozę;


Sepsa wywołana w przebiegu zakażenia meningokokami jest niezwykle groźna, ponieważ jest "piorunująca" - często w przypadku nierozpoznania od pierwszych objawów do śmierci mija zaledwie doba.

Stan ten bezpośrednio zagraża życiu chorego, ponieważ w przebiegu sepsy dochodzi do niewydolności wielu ważnych dla życia narządów, takich jak nerki, wątroba, serce i płuca

Objawy sepsy

Eksperci wskazują na fakt, że do wysokiej śmiertelności z powodu sepsy dochodzi z powodu mało swoistych objawów na początku jej rozwoju. Są to:

·         Gorączka (ale nie zawsze występuje!)

·         Dreszcze

·         Poczucie zimna

·         Szybki oddech, duszność

·         Ból i złe samopoczucie

·         Spocona skóra 

·         Wysypka nieznikająca po ucisku

·         Przyspieszone bicie serca

·         Pogorszenie kontaktu z otoczeniem, dezorientacja.

Takie objawy mogą jednak sugerować wiele innych problemów (choć pojawienie się wysypki to już groźny symptom w sepsie, a na końcowym jej etapie ciało chorego pokrywają rozległe wybroczyny). 

Zobacz również:

Kiedy można podejrzewać, że chory ma sepsę?

Sepsa powstaje na skutek zakażenia, które w początkowej fazie może być trudne do odróżnienia od przeziębienia, grypy czy nieżytu żołądkowo-jelitowego. Wraz z rozwojem sepsy stan ogólny pacjenta szybko i wyraźnie się pogarsza. Rozwiniętej sepsie towarzyszy:

- gorączka (>38,3°C lub hipotermia <36°C),

- dreszcze, znaczne osłabienie, przyspieszenie akcji serca (>90 uderzeń na minutę u dorosłych) i oddechu (>20 na minutę u dorosłych),

- duszność, bóle mięśni i brzucha, zblednięcie lub zasinienie obwodowych części ciała i zaburzenia świadomości (zawężenie świadomości, zamroczenie, utrata przytomności) oraz wymioty.

Metody leczenia sepsy

Podstawowe znaczenie ma jak najszybsze podanie antybiotyków oraz intensywna opieka medyczna (dożylne podawanie dużej ilości płynów i podtrzymywanie najważniejszych czynności życiowych, oddychania i krążenia, za pomocą tlenu, leków i aparatury medycznej). Czasami konieczne jest leczenie nerkozastępcze (dializy) oraz uzupełnianie czynników krzepnięcia. 

Bardzo ważne jest ustalenie (wyizolowanie) drobnoustroju, który jest odpowiedzialny za wywołanie sepsy, oraz wykrycie i, o ile to możliwe, usunięcie ogniska, które było źródłem zakażenia - na przykład opróżnienie ropnia czy usunięcie zakażonego drenu.

Całkowite wyleczenie sepsy jest możliwe, jednak następstwem sepsy mogą być trwałe powikłania. Nawet najlepiej leczona sepsa cechuje się znaczną śmiertelnością (30-50%). Po jej przebyciu często dochodzi do rozwoju powikłań, w tym zmian martwiczych obwodowych części ciała (np. palców rąk i nóg - konieczna może być amputacja) i ubytków skóry.

Jak chronić się przed sepsą?

Skuteczną ochroną przed sepsą wywołaną przez niektóre bakterie są szczepienia:

  • Przeciwko meningokokom (jest zalecane przez lekarzy, ale niefinansowane ze środków publicznych)

  • Przeciwko pałeczce hemofilnej typu B (szczepienie jest obowiązkowe i finansowane ze środków publicznych)

  • Przeciwko pneumokokom (od niedawna szczepienie jest finansowane ze środków publicznych).

Przed zakażeniami innymi drobnoustrojami chronią podstawowe zasady higieny - częste mycie rąk, skuteczne leczenie zakażeń, niedzielenie kubka czy sztućców z innymi osobami itp.

Źródło: zdrowie.pap.pl / mp.pl