Widmo epidemii odry. Jest bardziej zaraźliwa niż Covid. Jakie są objawy?

Odra to groźna choroba zakaźna, na którą dotychczas nie wynaleziono skutecznego leku. Nie bez przyczyny niegdyś nazywana była "zabójcą dzieci". Jedynym sposobem ochrony przed nią jest podanie dwóch dawek szczepionki MMR (skojarzonej szczepionki przeciwko odrze, śwince i różyczce).

Dzięki profilaktyce odry w latach 2000-2018 uratowano życie ponad 23 milionów dzieci na świecie. Niestety od kilku lat liczba potwierdzonych przypadków tej choroby stale rośnie.

Aby zagwarantować społeczeństwu odporność przeciw odrze, niezbędne jest utrzymanie wyszczepialności na poziomie 95 proc. Tymczasem w Polsce odsetek dzieci zaszczepionych podstawową dawką MMR spadł poniżej tej granicy już w 2017 roku, a w 2018 roku wyniósł mniej niż 93 proc.- informuje prof. Hanna Czajka - specjalista chorób zakaźnych:

Ryzyko zachorowania jest największe u osób, które są nieszczepione i nie chorowały w przeszłości. Najczęściej zachorowania występują pomiędzy 5. a 7. rokiem życia. Jednak zachorować mogą także dorośli. Noworodki i niemowlęta w pierwszych miesiącach życia otrzymują przeciwciała od matki, jeżeli ona takie przeciwciała posiadała.

Aby wirus przetrwał w populacji, potrzebne są odpowiednio liczne osoby niezaszczepione. Wystarczy, aby było ich ponad 5 proc.

Pierwszym, objawem odry jest zazwyczaj wysoka gorączka (około 40 stopni Celsjusza), która pojawia się 9-14 dni od zakażenia i trwa 4 do 7 dni.

Później pojawia się katar, suchy kaszel, zapalenie spojówek (z zaczerwienieniem oczu i światłowstrętem), osłabienie. Szczególnie charakterystyczne dla odry, choć mało rzucające się w oczy, są tak zwane plamki Koplika - drobne białe plamki na czerwonym podłożu na wewnętrznej powierzchni policzka oraz dolnej wargi. Plamki te szybko znikają.

Pojawia się też różowobrązowa, zlewająca się wysypka plamkowo-grudkowa. Najpierw występuje za uszami, następnie na twarzy i tułowiu (na kończynach nie zawsze). Po 5-6 dniach wysypka znika, pozostawiając złuszczony naskórek. Taki pacjent już nie zakaża.

Chory powinien leżeć w łóżku, odżywiać się lekkostrawnymi pokarmami, oddychać dobrze nawilżonym powietrzem, dużo pić, aby uniknąć odwodnienia i przyjmować leki przeciwgorączkowe.

Chory na odrę może zakażać nawet 4 dni przed wystąpieniem wysypki i 4 po niej, dlatego należy go izolować od innych osób (wczesna izolacja jest szczególnie ważna w przedszkolach i żłobkach).

Około 30 proc. zachorowań przebiega z powikłaniami szczególnie wśród dzieci do 5. roku życia i dorosłych w wieku powyżej 20 lat. Co czwarta chora osoba wymaga hospitalizacji. Jeden na 1 tys. chorych umiera.

Możliwe powikłania to nie tyko zapalnie ucha środkowego, krtani czy płuc, ale i szczególnie groźne, choć rzadkie zapalenie mózgu. Rozwija się ono niedługo po wystąpieniu wysypki i występuje u dzieci raz na 1 tys. - 2 tys. zachorowań. Umiera 30 proc. chorych, zaś u pozostałych dochodzi do uszkodzenia mózgu. Jeszcze rzadsze (raz na 200 tys. zachorowań) jest podostre stwardniające zapalenie mózgu (SSPE), które ujawnia się po miesiącach lub latach i prowadzi do śmierci w 95 proc. przypadków.

Odra jest szczególnie niebezpieczna dla małych dzieci z upośledzonym układem odpornościowym, chorych onkologicznie oraz osób przyjmujących leki immunosupresyjne.