Ministerstwo sprawiedliwości opublikowało w czwartek projekt ustawy o przywróceniu ładu konstytucyjnego w sądownictwie. Dotyczy on przede wszystkim uregulowania statusu sędziów z lat 2018-2025. Projekt trafił do zaopiniowania przez Komisję Wenecką.

  • MS opublikowało projekt ustawy o przywróceniu ładu konstytucyjnego w sądownictwie, dotyczący m.in. statusu sędziów powołanych w latach 2018-2025
  • Sędziowie awansowani przez KRS, uważaną przez obecną władzę za niekonstytucyjną, (ok. 1,2 tys. osób) będą musieli uczestniczyć w powtórzonych, otwartych konkursach, których wyniki skontroluje Sąd Najwyższy
  • Osoby, które zostały sędziami z innych zawodów prawniczych w wyniku konkursów przed KRS (ok. 400 osób), mają wrócić do poprzednich zawodów, jeśli korporacje zawodowe ich przyjmą. Mogą też zostać referendarzami
  • Wobec początkujących sędziów, którzy w latach 2018-2025 rozpoczęli drogę zawodową (ok. 1 tys. osób), skutki ustawy będą wdrażane przez przyszłą, "prawidłową" KRS
  • Co do zasady, orzeczenia wydane z udziałem sędziów powołanych wg. MS nieprawidłowo, mają zostać utrzymane w mocy. Strony, które konsekwentnie kwestionowały status sędziów, będą mogły w ciągu miesiąca od wejścia w życie ustawy złożyć wniosek o wznowienie postępowania
  • Planowany termin wejścia w życie ustawy to 15 października 2025 r.
  • Projekt został przekazany do zaopiniowania Komisji Weneckiej, organowi doradczemu Rady Europy

Zobacz również:

Jak ocenił wiceminister sprawiedliwości Dariusz Mazur, zaprezentowany projekt jest "precedensowy w skali międzynarodowej", a planowana ustawa ma usunąć skutki "dewastacji systemowych gwarancji niezależności polskiego sądownictwa".

"Każdy obywatel ma prawo do niezależnego i bezstronnego sądu, dlatego naszym zadaniem jest uregulowanie statusu sędziów powołanych w latach 2018-2025 r. w toku postępowań konkursowych przed nieprawidłowo powołaną Krajową Radą Sądownictwa" - napisał wiceminister Mazur na platformie X.

Co zakłada i kogo dotyczy projekt?

Według projektu, sędziowie, którzy w latach 2018-2025 awansowali po ocenie dokonanej "przez niekonstytucyjną KRS" mają z mocy prawa uczestniczyć w powtórzonych konkursach, które "będą miały formułę otwartą, zaś ich wynik będzie poddany kontroli Sądu Najwyższego". MS szacuje, że grupa ta liczy około 1,2 tys. osób.

Jednocześnie osoby te - by nie sparaliżować sądów, w których dziś pracują - uzyskają delegacje ustawowe na dwa lata na obecnie zajmowane stanowiska. "W okresie delegacji będą uzyskiwali zbliżone do dotychczasowego wynagrodzenie" - zapewnia resort.

Natomiast - jak przekazało ministerstwo - osoby, które w tych latach przyszły do zawodu sędziowskiego z innych zawodów prawniczych "w następstwie udziału w konkursach przed niekonstytucyjną KRS" mają powrócić do swoich poprzednich zawodów - o ile korporacje zawodowe ich przyjmą. Osoby te będą też mogły zostać referendarzami.

"Również te osoby będą z mocy prawa wpisywane do powtórzonych konkursów, o ile nie zrezygnują z tej możliwości" - zakłada MS. Ta kategoria ma obejmować około 400 osób.

Z kolei wobec grupy początkujących sędziów, którzy w latach 2018-2025 rozpoczęli zawodową drogę, skutki projektowanej ustawy mają nastąpić w drodze uchwał przyszłej, prawidłowej KRS. Ta grupa - jak wynika z szacunków MS - liczy około 1 tys. osób.

To nie wszystko

Ponadto projekt odnosi się do uregulowania "systemu uchylania orzeczeń wydawanych z udziałem osób nieuprawnionych". "Co do zasady orzeczenia wydane z udziałem nieprawidłowo powołanych sędziów mają zostać utrzymane w mocy, jednak strony, które w trakcie postępowania, a następnie w odwołaniu od wyroku konsekwentnie kwestionowały status nieprawidłowo powołanych sędziów, będą mogły w terminie miesiąca od wejścia w życie ustawy złożyć wniosek o wznowienie postępowania" - przewidziano.

Inne z planowanych przepisów dotyczą m.in. likwidacji dwóch izb Sądu Najwyższego utworzonych po 2018 r., czyli Izby Odpowiedzialności Zawodowej oraz Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych.

Jak wynika z projektu planowana ustawa miałaby wejść w życie 15 października 2025 r.

Z całym projektem zapoznacie się: TUTAJ.

Opublikowane rozwiązania zostały przekazane do zaopiniowania organowi doradczemu Rady Europy, czyli Komisji Weneckiej. "Wystąpienie resortu sprawiedliwości do Komisji Weneckiej jest następstwem wcześniejszego wniosku Komisji Monitoringowej Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy" - zaznaczyło MS.