Nudności i wymioty w ciąży. Można im zapobiegać!

Panuje społeczne przekonanie, że nudności i wymioty są nierozerwalnie związane z ciążą i nic nie da się z nimi zrobić, zwłaszcza kiedy naturalne metody okazują się nieskuteczne. Temat nie jest często podejmowany przez lekarza podczas wizyty w gabinecie, a same kobiety też nie zwracają się o pomoc. Tymczasem problem istnieje i nie można go lekceważyć, gdyż wymioty, zwłaszcza kiedy przybierają postać niepowściągliwych, mogą być niebezpieczne dla matki i dziecka.

Kobiety ciężarne powinny zgłaszać lekarzowi nudności i wymioty od początku ich występowania. Dostępne jest leczenie tych dolegliwości - bezpieczne, niepowodujące działań niepożądanych u płodu i możliwe do zastosowania od pierwszych dni ciąży. Przyszłe mamy muszą wiedzieć, że mają prawo czuć się dobrze.

Pani Klaudia Karczewska ma 35 lat. Pięć lat temu na świat przyszedł jej synek Kubuś, a obecnie pani Klaudia spodziewa się drugiego dziecka. Pierwsze nudności, a następnie wymioty pojawiły się u niej w drugim miesiącu ciąży. Około trzeciego miesiąca mocno się nasiliły i były bardzo intensywne.

Ogólnie w nocy nie było aż tak źle, ale nad ranem, około czwartej, piątej, wybudzały mnie wymioty. Muszę powiedzieć, że były to objawy najgorsze z możliwych, ponieważ wymiotowałam żółcią... Bardzo źle to wspominam. Nawet nie mogłam dobrze umyć zębów, bo od razu robiło mi się niedobrze, wręcz mnie dusiło. Nie byłam w stanie normalnie funkcjonować. Prowadzę działalność gospodarczą i nie ukrywam, że było mi bardzo trudno - opowiada pani Klaudia Karczewska.

W pierwszej ciąży stosowałam wywary z imbiru. Jednak w drugiej nie zdały one egzaminu. Nie dawałam więc rady pić jakichkolwiek naparów, które teoretycznie powinny pomagać. A przy tych intensywnych wymiotach nie mogłam nic jeść ani nawet pić wody, bo zawsze kończyło się tak samo. Domowe metody na wymioty totalnie się u mnie nie sprawdziły, nic na mnie nie działało.

Początkowo wymioty męczyły panią Klaudię tylko rano, ale później zaczęły pojawiać się nawet kilka razy w ciągu dnia. Zazwyczaj jakiś czas po posiłkach. Bała się cokolwiek zjeść, ponieważ wszystko jej szkodziło. Żyła w ogromnym dyskomforcie i stresie. Kiedy wymioty trwały cały dzień, to następnego ranka nie była w stanie podnieść się z łóżka, nie mogła zająć się synkiem, nie mogła być aktywną mamą.

Pani Klaudia nie mówiła swojej ginekolog o nudnościach i wymiotach, ponieważ sądziła, że takie objawy w ciąży są normalne. Jednak podczas kolejnej wizyty lekarka sama zobaczyła, co się dzieje i w jakim kobieta jest stanie.

Ginekolog wyjaśniła mi wtedy, że nie ma sensu się tak męczyć, że w ciąży taka sytuacja nie jest dobra, bo prowadzi do utraty witamin i do niedożywienia. I zaproponowała mi leczenie tych dolegliwości. Znajdowałam się już wtedy na skraju wytrzymałości i czułam, że jak tak dalej pójdzie, to chyba wyląduję w szpitalu. Byłam tak osłabiona i odwodniona. A przepisane leczenie okazało się najbezpieczniejszym wyjściem w mojej sytuacji, jeżeli chodzi o ciążę i o dolegliwości. Efekty pojawiły się od razu i byłam nimi bardzo pozytywnie zaskoczona. W ogóle nie wymiotowałam, nawet nie czułam żadnych mdłości. Mogłam normalnie zjeść śniadanie - mówi pani Klaudia.

Nudności i wymioty u kobiet w ciąży to powszechne zjawisko oraz ważny klinicznie problem. W I trymestrze nudności doświadcza nawet 50-80% ciężarnych. Zazwyczaj dolegliwości pojawiają się pomiędzy 4. a 9. tygodniem ciąży, a ich największe nasilenie ma miejsce pomiędzy 7. a 12. tygodniem. U większości kobiet nudności i wymioty występują między 6. a 12. tygodniem lub dłużej, do 20. tygodnia. U 13% ciężarnych mogą być obecne po 20. tygodniu, u niektórych trwać nawet całą ciążę. Najczęściej pojawiają się w godzinach porannych, ale u 80% kobiet mogą utrzymywać się przez cały dzień.

Przyczyna nudności i wymiotów w ciąży nadal nie jest do końca poznana. Istnieje związek pomiędzy zmianami hormonalnymi w organizmie ciężarnej w I i II trymestrze, a występowaniem tych dolegliwości. Pewną rolę w patogenezie problemu przypisuje się ludzkiej gonadotropinie kosmówkowej (hCG). Jej stężenie osiąga maksimum w I trymestrze ciąży, a wykres jego zmian odzwierciedla kliniczny przebieg nasilenia nudności i wymiotów - wyjaśnia prof. dr hab. n. med. Hubert Huras, ginekolog-położnik, perinatolog i ekspert kampanii "Ciąża BEZ NUDNOŚCI to nie zachcianka".

Jak pokazują wyniki badań, nawet 2/3 ciężarnych doświadcza nudności i (lub) wymiotów jeszcze przed pierwszą wizytą u lekarza, ale nie zawsze zwracają się one o pomoc w tej sprawie do specjalisty. 24% kobiet nigdy nie wspomniało lekarzowi o tych objawach, a 37% czekało z tym do pierwszej wizyty w ramach opieki ginekologiczno-położniczej (6.-10. tydzień). 51% ciężarnych zwlekało ze zgłoszeniem dolegliwości do późniejszej wizyty.

U większości kobiet łagodne nudności i wymioty nie wpływają na funkcjonowanie w ciąży ani jej przebieg. Jednak przy większym nasileniu znacząco obniżają jakość życia, utrudniają codzienne czynności, ograniczają aktywność zawodową, wpływają na obniżenie nastroju. Kiedy przybierają postać niepowściągliwych wymiotów ciężarnych, są niebezpieczne dla zdrowia przyszłej mamy. Niepowściągliwe wymioty mogą prowadzić do odwodnienia organizmu, niedożywienia, zaburzenia wchłaniania witamin i mikroelementów, zaburzeń snu.

Kobiety z ciężką postacią niepowściągliwych wymiotów ciężarnych, utratą masy ciała, ketonurią, zasadowicą metaboliczną, niedoborami żywieniowymi lub ciężkim odwodnieniem powinny być leczone w szpitalu. Hospitalizacja wskazana jest również u kobiet z umiarkowaną postacią nudności i wymiotów w czasie ciąży, jeśli zawiodło postępowanie ambulatoryjne - stwierdza dr n. med. Małgorzata Radoń-Pokracka.

Utrzymujące się nudności i wymioty w ciąży, znacząco obniżając jakość życia, wpływają negatywnie na stan psychiczny przyszłej mamy. Ograniczają dotychczasowe aktywności, niekorzystnie wpływają na relacje z partnerem, rodziną czy przyjaciółmi, utrudniają życie towarzyskie. Kobiety wręcz nie chcą wychodzić z domu, ponieważ obawiają się niespodziewanych incydentów. 

Jeśli kobieta przez dłuższy czas będzie miała nudności czy wymioty, może to prowadzić do pojawienia się niepokoju o zdrowie własne i dziecka, obaw, że jest ono niedożywione i odwodnione. To z kolei budzi lęk, zniechęcenie, zmęczenie, zabiera radość, może też prowadzić do braku akceptacji ciąży. Warto nadmienić, że przebieg pierwszej ciąży może wpływać na motywację i chęć posiadania kolejnych dzieci - stwierdza Anna Bryja, psycholog i ekspertka kampanii "Ciąża BEZ NUDNOŚCI to nie zachcianka".

W zapobieganiu nudnościom i wymiotom w ciąży stosuje się w pierwszej kolejności metody naturalne, niefarmakologiczne, a do najbardziej popularnych należy spożywanie produktów zawierających imbir. Zaleca się też częste jedzenie mało obfitych posiłków, wyeliminowanie z diety ostrych przypraw, dań bogatych w tłuszcz czy gazowanych napojów, unikanie silnych zapachów oraz kwaśnych smaków, wprowadzenie diety bogatobiałkowej. Jeśli jednak żadna z metod naturalnych szybko nie przynosi oczekiwanej poprawy, istnieje możliwość skutecznego leczenia farmakologicznego.

Zgodnie ze stanowiskiem ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników leczenie to można stosować już od początku I trymestru ciąży. Uzyskało ono również rekomendacje światowych organizacji ginekologiczno-położniczych - mówi profesor Hubert Huras.

Celem takiego leczenia jest zapobieganie wystąpieniu bardziej nasilonych postaci nudności i wymiotów w ciąży, które mogą być trudniejsze do opanowania (w tym zapobieganie niepowściągliwym wymiotom ciężarnych), oraz poprawa jakości życia przyszłej mamy - dodaje doktor Małgorzata Radoń-Pokracka.

Inicjatorem kampanii edukacyjnej pt. "Ciąża BEZ NUDNOŚCI to nie zachcianka" jest Świadoma Mama. W ramach tego projektu od wielu lat realizowane są liczne działania edukacyjne skierowane do przyszłych i obecnych rodziców.

Naszym celem jest pomagać, dostarczać aktualną i rzetelną wiedzę, a także podejmować ważne społecznie tematy, które są istotne dla kobiet w ciąży oraz ogólnie dla społeczności rodziców. Od dawien dawna istnieje przekonanie, że nudności i wymioty w ciąży są nieodzownym jej elementem, a kobiety ten stan akceptują. A tak być nie musi. Tym bardziej, że obecnie możemy te dolegliwości leczyć, skutecznie i bezpiecznie. Stąd nasza inicjatywa przeprowadzenia kampanii edukacyjnej na temat nudności i wymiotów w ciąży - stwierdza Dorota Jaworska-Kaźmierczak, psycholog oraz inicjatorka projektu Świadoma Mama.

Na potrzeby kampanii przygotowano materiały edukacyjne (plakaty, ulotki, infografiki), które będą dystrybuowane w przychodniach i gabinetach ginekologicznych, a także przekazywane ciężarnym podczas wizyt lekarskich. Realizowana będzie komunikacja w serwisach internetowych oraz w social mediach. Zaplanowano też warsztaty online, tj. cykl spotkań z ekspertami kampanii. Podczas warsztatów przyszłe mamy będą mogły zadać nurtujące je pytania na temat nudności i wymiotów w ciąży. Zgłoszenie uczestnictwa odbywa się za pośrednictwem platformy internetowej www.swiadomamama.pl.