Ogólne badanie moczu polega na ocenie próbki pod katem cech fizycznych i biochemicznych. Jest jednym z najbardziej podstawowych badań, bo jest to bardzo przydatny sposób w rozpoznawaniu różnych chorób.

Zdjęcie ilustracyjne /Shutterstock

Badanie wykonuje się przy podejrzeniu chorób:

  • nerek
  • dróg moczowych
  • powikłań tzw. chorób cywilizacyjnych, takich jak cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, otyłość;
  • chorób tzw. układowych, dotyczących licznych narządów
  • często wchodzi w zakres tzw. badań podstawowych (podobnie jak morfologia krwi, OB), wykonywanych okresowo w celu wczesnego wykrycia często występujących chorób lub oceny ogólnego stanu zdrowia (np. badania pracownicze).

Próbkę moczu najlepiej pobrać rano. W tym celu dobrze jest skorzystać ze specjalnego pojemnika, który można kupić w każdej aptece. Jeżeli nie mamy takiego, można użyć inny pojemnik ze szczelnym zamknięciem.

Próbkę dobrze jest dostarczyć do 2 godzin od pobrania do laboratorium. Jeżeli nie mamy takiej możliwości - można ją przechować w lodówce.

Jakie powinny być prawidłowe wyniki?

Odczyn (tzw. pH). Prawidłowy mocz ma odczyn kwaśny. Zasadowy odczyn moczu może występować w przewlekłych zakażeniach układu moczowego wywołanych niektórymi bakteriami oraz w zaburzeniach (najczęściej wrodzonych) czynności cewek nerkowych.

Barwa. Prawidłowy mocz jest przejrzysty, barwy żółtej. Inny kolor świadczy o obecności nieprawidłowych składników:

Białko. W prawidłowym moczu białko nie występuje. Jeżeli jest obecne, to w zależności od metody badania wynik może być podany w liczbach (np. 150 mg/l - im większa liczba, tym większa ilość białka w moczu) lub tzw. plusach (np. ++; większa liczba plusów oznacza większą ilość białka).

Możliwe przyczyny występowania białka w moczu:

  • choroby nerek
  • choroby dróg moczowych
  • choroby krążenia
  • choroby krwi
  • gorączka lub ciężki wysiłek fizyczny u osoby bez choroby nerek.

Cukier (glukoza). Nie występuje w prawidłowym moczu.
Wynik może być podany w liczbach (np. 50 mg/l - im większa liczba, tym większa ilość glukozy w moczu) lub tzw. plusach (np. ++; większa liczba plusów oznacza większą ilość glukozy).

Przyczyny występowania glukozy w moczu to:

  • cukrzyca (typu 1, typu 2, ciężarnych i inne typy cukrzycy),
  • uszkodzenie cewek nerkowych (rzadko).

Glukoza może występować w moczu u kobiety z prawidłowo przebiegającą ciążą (zawsze należy wykluczyć cukrzycę).

Barwniki żółciowe. Nie występują w prawidłowym moczu. Towarzyszą chorobom wątroby i dróg żółciowych.

Ciała ketonowe. Nie występują w prawidłowym moczu. Towarzyszą powikłaniom cukrzycy lub stanom głodzenia. Mogą występować w moczu zdrowej osoby nieprzyjmującej pokarmów przez kilkanaście godzin lub dłużej.

Erytrocyty. Wynik prawidłowy:

  • nie więcej niż 3 w polu widzenia, jeśli osad moczu badany jest pod mikroskopem,
  • nie występują, jeśli mocz badany jest testem paskowym; w tym przypadku wynik nieprawidłowy podawany jest w plusach - większa liczba plusów oznacza większą liczbę erytrocytów.

Leukocyty. Wynik prawidłowy:

  • nie więcej niż 4-5 w polu widzenia, jeżeli osad moczu badany był pod mikroskopem,
  • nie występują, jeżeli mocz badany był testem paskowym; w tym przypadku wynik nieprawidłowy podany jest w plusach - większa liczba plusów oznacza większą liczbę leukocytów.

Przyczyny nieprawidłowej liczby leukocytów w moczu:

  • zakażenie dróg moczowych, zwykle zapalenie pęcherza lub odmiedniczkowe zapalenie nerek,
  • zapalenie gruczołu krokowego u mężczyzny,
  • śródmiąższowe zapalenie nerek,
  • nieprawidłowe pobranie próbki moczu (zwłaszcza u kobiety; leukocyty pochodzą z okolicy zewnętrznego ujścia cewki moczowej).

Wałeczki. Nie występują w prawidłowym moczu lub stwierdza się tylko pojedyncze wałeczki szkliste. Wałeczki mają kształt cylindryczny i tworzą się w cewkach nerkowych, dlatego stwierdzenie wałeczków innych niż szkliste zwykle wskazuje na chorobę nerek. Wałeczki mogą się pojawić z powodu gorączki lub po ciężkim wysiłku fizycznym u osoby bez choroby nerek.

Rodzaje wałeczków wskazujących na chorobę nerek:

  • wałeczki ziarniste, zbudowane z komórek lub ich fragmentów,
  • erytrocytowe - zbudowane z erytrocytów i wskazują na kłębuszkowe zapalenie nerek
  • leukocytowe - zbudowane z leukocytów i wskazują na śródmiąższowe zapalenie nerek,
  • nabłonkowe - zawierają komórki cewek nerkowych i wskazują na uszkodzenie cewek,
  • woskowe - wskazują na ciężkie uszkodzenie nerek,
  • tłuszczowe - mogą występować w zespole nerczycowym.

Kryształy. Mogą występować u osób zdrowych. Najczęściej zbudowane są z fosforanów lub moczanów. U osób z kamicą moczową mogą wskazywać na rodzaj substancji, z których zbudowane są złogi.

źródło: Medycyna Praktyczna(ag)