Ból odcinka lędźwiowego i odcinka szyjnego kręgosłupa to najczęstsze powody wizyt pacjentów u terapeutów manualnych i fizjoterapeutów. Z bólami kręgosłupa zmaga się bardzo wiele osób. Na szczęście w dużej części przypadków pomagają ćwiczenia. Muszą być jednak odpowiednio dobrane i wykonywane systematycznie pod kontrolą specjalisty. Złota zasada brzmi: wykonujemy takie ćwiczenia, przy których nie czujemy bólu lub ból się zmniejsza. O tym, jakie ćwiczenia i pozycje jogi mogą pomóc z terapeutą manualnym i instruktorem jogi Piotrem Rzeteckim rozmawiała Anna Kropaczek.
Anna Kropaczek, RMF FM: Z jakimi dolegliwościami bólowymi przychodzą ludzie do terapeuty manualnego czy fizjoterapeuty?
Piotr Rzetecki: Ja najczęściej mam do czynienia z osobami, które mają bóle kręgosłupa, szczególnie odcinka lędźwiowego i odcinka szyjnego. Od tego biorą się bóle, które przenoszą się dalej na obwód naszego ciała i np. mamy podrażnienie nerwu kulszowego, nerwu udowego, bóle okolic bioder niedotyczące jednak problemów z biodrami. Jeśli chodzi o odcinek szyjny, bóle bardzo często mogą promieniować do barków, łokci i dłoni. Niektórzy odczuwają drętwienie czy mrowienie w palcach dłoni. To są najczęstsze, choć nie jedyne bóle. Zdarzają się też bóle samych kolan czy samych łokci, nadgarstków.
Bardzo często, kiedy coś nas boli, sięgamy po tabletki przeciwbólowe, dostępne bez recepty. To pewnie nie jest dobra droga...
To jest droga na skróty. Dbając o swój organizm, trzeba zastosować takie środki, które oczywiście zadziałają przeciwbólowo, ale nie będą powodowały skutków ubocznych. Bardzo często ludzie nadużywają środków dostępnych bez recepty, tymczasem są sposoby na to, by bólom zaradzić, np. bólom głowy. Są na to ćwiczenia. Być może czasami droga jest odrobinę dłuższa, ale patrząc długofalowo, warta zastosowania.
Ból głowy zdarza się nam często. Jakie ćwiczenia mogą pomóc?
Jednym z ćwiczeń jest siedzenie w dobrze przewietrzonym pokoju albo jeśli jest możliwość na wolnym powietrzu z naturalnie wyprostowanym kręgosłupem i patrzenie się na czubek nosa. To ćwiczenie bardzo intensywnie pobudza krążenie krwi w mózgu. Jest ono najprostsze, choć nie jedyne w przypadku bólów głowy.
Przeciw bólom głowy służą też niektóre pozycje jogi.
Połączenie dwóch pozycji: stania na barkach i ryby. Te dwie pozycje robione na przemian w odpowiednim czasie bardzo silnie działają przeciw różnym bólom głowy.
Wracając do dolegliwości bólowych kręgosłupa, pleców i ćwiczeń, które mogą pomóc, jaka jest najważniejsza zasada wykonywania tych ćwiczeń?
Ćwiczenia trzeba wykonywać pod dobrym nadzorem. Zasada jest taka, że robimy je w obszarze, w którym nie czujemy bólu albo ból zmniejsza się podczas wykonywania ćwiczenia. To jest bardzo ważne. Często w praktyce spotykam się z osobami, którym wskazano ćwiczenia, czuli ból podczas tych ćwiczeń, a ktoś mówił im, że ma boleć.
Nie ma boleć...
Nie. Absolutnie nie. Jeszcze raz powtórzę: jeśli chodzi o ćwiczenia dla kręgosłupa, dla rozproszenia bólu, to robimy tylko i wyłącznie takie pozycje, przy których nie czujemy bólu lub ból zmniejsza się wraz z wykonywaniem ćwiczenia. To jest złota zasada.
Jakie jest odpowiednie ćwiczenie na ból odcinka lędźwiowego kręgosłupa?
Robimy sobie taki wstępny test. Stojąc i robiąc zwykły skłon do przodu tak, jakbyśmy zawiązywali obuwie przy niemal prostych kolanach, sprawdzamy, czy w odcinku lędźwiowym występuje ból, czy się nasila czy maleje, czy go nie ma w ogóle. Robimy też dokładnie odwrotnie - stojąc odginamy kręgosłup, ciało do tyłu i obserwujemy odcinek lędźwiowy sprawdzając też, czy ból występuje, maleje czy się nasila. Po tym krótkim teście mogę się zorientować, czy mam robić ćwiczenia i pozycje odginające kręgosłup w odcinku lędźwiowym do tyłu czy może mam robić ćwiczenia, w których pochylam ciało do przodu w różnych pozycjach przede wszystkim leżących, bo, ćwiczenia lecznicze powinny być wykonywane najczęściej w pozycji odciążonego kręgosłupa. Przykład - jeśli korzystne są dla nas pozycje, w których pochylamy ciało do przodu, możemy robić np. ćwierć brzuszki leżąc na plecach z ugiętymi kolanami, możemy przyciągać kolana do klatki piersiowej i kłaść je z powrotem.
Jakie jest proste ćwiczenie na ból w odcinku szyjnym kręgosłupa?
Jest takie ćwiczenia, które możemy robić na stojąco, na leżąco i na siedząco. Np. siedząc na krześle, nie opierając się, splatamy palce dłoni, dajemy na czubek głowy, łokcie odchylamy do tyłu. Wnętrze dłoni jest skierowane do czubka głowy. Powoli wyciągamy ręce do góry w kierunku sufitu czy nieba, prostując łokcie. Robimy wdech i wyciągamy dłonie jeszcze wyżej. Robiąc wydech, opuszczamy splecione dłonie z powrotem na czubek głowy.
Czy z każdym bólem można sobie poradzić ćwicząc?
Z wieloma zapewne tak. Jeśli występują bóle kręgosłupa, trzeba dobrać odpowiednie ćwiczenia i całą terapię. W pracy własnej, jeśli są dopasowane dobre ćwiczenia i człowiek jest wytrwały, to naprawdę można się rozprawić z większością dolegliwości bólowych. Ważne, żeby robić to pod fachową kontrolą. Ćwiczenia mogą być dobrze dobrane, ale może się okazać np. w połowie terapii, że trzeba je zmienić, że mają być odwrotne. Ciało jest układem dynamicznym, ciągle jest ruch w naszym ciele, w każdej komórce ciała. Pracując z ludźmi, stosując terapię manualną, staram się przez cały czas kontrolować ćwiczenia i pozycje, które te osoby mają wykonywać w domu samodzielnie. Mam wtedy pewność, że one są dla nich naturalną formą leku w pracy domowej.
