Sekretarz Komitetu Noblowskiego Thomas Perlmann ogłosił, że tegoroczna nagroda Nobla w dziedzinie medycyny przypada trzem naukowcom. To Jeffrey C Hall, Michael Rosbash i Michael W. Young. Zostali oni nagrodzeni za odkrycie molekularnych mechanizmów kontrolujących rytmy okołodobowe u organizmów żywych. Laureatów z dziedziny fizjologii i medycyny wybiera Instytut Karolinski.

/PAP/EPA

Trzej naukowcy - Jeffrey C. Hall, Michael Rosbash and Michael W. Young - zostali laureatami nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny za odkrycie molekularnych mechanizmów kontrolujących rytmy okołodobowe u organizmów żywych. 

Prowadząc badania na muszce owocowej wyizolowali oni gen kontrolujący prawidłowy rytm okołodobowy u organizmów. Wykazali, że gen ten koduje białko gromadzące się w komórkach w czasie nocy - i degradowane w ciągu dnia. Później zidentyfikowali kolejne białka pełniące ważną rolę w tym mechanizmie.

Tegoroczni laureaci Nagrody Nobla z medycyny i fizjologii zwiększyli świadomość znaczenia właściwej higieny snu - podkreślono w Sztokholmie podczas uroczystego ogłoszenia nazwisk laureatów.

Wszyscy trzej nagrodzeni to Amerykanie. 72-letni Jeffrey C. Hall pracuje na University of Maine w Maine, Michael Rosbash ma 73 lata i jest związany z Brandeis University w Waltham. Michael W. Young ma 68 lat i pracuje na Rockefeller University w stanie Nowy Jork.

Instytut Karolinski docenił ich prace związane z funkcjonowaniem zegara biologicznego. Laureaci zwiększyli "świadomość znaczenia właściwej higieny snu" - powiedziała cytowana przez Reutersa Juleen Zierath z akademii noblowskiej.

Chodzi o zespół sterowanych genami procesów biochemicznych w komórkach i tkankach. Reguluje on najważniejsze procesy biologiczne i funkcje naszego organizmu, m.in. zachowanie, poziom hormonów, sen, temperaturę ciała, metabolizm. Pozwala on bardzo precyzyjnie zaadaptować naszą fizjologię do różnych faz dnia oraz zsynchronizować procesy życiowe organizmów z cyklicznymi zmianami zewnętrznych warunków środowiska.

Jutro, około godz. 11.45 dowiemy się, kto zdobył w tym roku Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki, a w środę, 4 października, o tej samej godzinie poznamy laureatów w dziedzinie chemii.

W czwartek o godz. 13:00 poznamy tegorocznego laureata literackiej Nagrody Nobla.

W piątek, 6 października, o godz. 11 wskazany zostanie laureat Pokojowej Nagrody Nobla, zaś 9 października ok. godz. 11.45 - zwycięzca w dziedzinie nauk ekonomicznych.

Nagrodę w dziedzinie fizjologii i medycyny przyznaje komitet założonego w 1810 roku Instytutu Karolinska w Solnej pod Sztokholmem. Laureatów w fizyce i chemii wskazuje Królewska Szwedzka Akademia Nauk, ona wyłania też zwycięzców - fundowanego przez Sveriges Riksbank (Bank Szwecji) - Nobla w dziedzinie ekonomii. Zwycięzcę pokojowej Nagrody Nobla wskazuje Norweski Komitet Noblowski, a literackiego - Akademia Szwedzka.

W 2017 roku wartość pieniężna Nagrody Nobla wzrośnie o 1 milion koron (104 tys. euro). Tegoroczni laureaci otrzymają więc po 9 milionów koron (ok. 940 tys. euro) zamiast dotychczasowych 8 milionów koron (ok. 833 tys. euro). Ogłoszoną podwyżkę Fundacja Noblowska tłumaczy "ustabilizowaniem" swoich funduszy. Jeszcze do 2011 roku Nagroda Nobla wynosiła 10 mln koron, jednak w tym samym roku podjęto decyzję o obniżeniu jej wartości o 20 proc. Jak wówczas tłumaczono, kryzys finansowy w Europie niekorzystnie wpłynął na fundusze, z których wypłacane są nagrody.

Oprócz nagrody finansowej każdy z laureatów otrzymuje dyplom i złoty medal. Na awersie medalu widnieje profil fundatora nagrody - Alfreda Nobla, wraz z datą jego urodzenia i śmierci zapisaną cyframi rzymskimi. Ta strona medalu jest taka sama w przypadku medycyny i fizjologii, fizyki, chemii, oraz literatury, ponieważ odznaczenia w tych kategoriach wykonał szwedzki rzeźbiarz i grawer Erik Lindberg. Nieco inaczej wygląda awers medalu dla laureata pokojowej Nagrody Nobla oraz ustanowionej dopiero w 1968 roku nagrody w dziedzinie ekonomii.

Każdy z medali jest ręcznie robiony, waży średnio 175 gramów i ma średnicę 66 milimetrów. Najcięższy jest ten z ekonomii, który waży o kilka gramów więcej niż pozostałe. Każdy nagrodzony otrzymuje jeden medal, ale może sobie zażyczyć jego repliki. Ta jednak wybita jest z brązu i jedynie pokryta złotem.

Od 1901 roku laureaci Nagród Nobla są wybierani co roku w dziedzinie: literatury, fizyki, chemii oraz medycyny lub fizjologii. Równie długo przyznawana jest też Nagroda Pokojowa. Alfred Nobel nie ustanowił nagrody dla ekonomistów, którą przyznaje się dopiero od 1968 roku. Jej fundatorem jest Bank Szwecji.

Nazwiska laureatów tradycyjnie ogłaszane są na początku października, wręczenie nagrody ma zaś miejsce w rocznicę śmierci jej fundatora - 10 grudnia w Oslo i Sztokholmie. 

(j.)