Monumentalny, rozpoznawalny z każdego zakątka stolicy, budzący emocje i kontrowersje – Pałac Kultury i Nauki to bez wątpienia jeden z najbardziej charakterystycznych budynków Warszawy. Jego sylwetka od ponad 70 lat góruje nad miastem, będąc zarówno świadkiem burzliwej historii powojennej Polski, jak i areną najważniejszych wydarzeń kulturalnych i naukowych. Niżej prezentujemy archiwalne zdjęcia, na których możecie zobaczyć, jak powstawał PKiN.
Dar narodu radzieckiego – geneza budowy
Historia Pałacu Kultury i Nauki sięga lat tuż po II wojnie światowej, kiedy Polska znalazła się w strefie wpływów Związku Radzieckiego. Decyzja o budowie monumentalnego budynku zapadła na najwyższych szczeblach władzy - inicjatywa wyszła od samego Józefa Stalina. Oficjalnie pałac miał być "darem narodu radzieckiego dla narodu polskiego", ale w rzeczywistości był wyrazem politycznego sojuszu i podporządkowania Polski ZSRR.
Za projekt architektoniczny odpowiadał Lew Rudniew, radziecki architekt znany z projektowania moskiewskich "siedmiu sióstr" - monumentalnych wieżowców w stylu socrealistycznym. Budynek miał być nie tylko praktyczny, lecz przede wszystkim imponujący - jego bryła miała przyćmić wszystko, co dotąd powstało w powojennej Warszawie. Rudniew, choć trzymał się radzieckich wzorców, konsultował się z polskimi architektami. Dzięki temu w detalach pałacu znalazły się nawiązania do rodzimej architektury - motywy z krakowskich Sukiennic czy zamku w Zamościu, które miały nadać budynkowi "polski" charakter.
Budowa na miarę epoki
Prace budowlane rozpoczęły się w 1952 roku. W szczytowym momencie na placu budowy pracowało około 3500 robotników, w większości przybyłych z ZSRR. Dla nich powstało specjalne osiedle mieszkaniowe, które miało zapewnić godne warunki zakwaterowania. Budowa prowadzona była w ekspresowym tempie - już po trzech latach, w 1955 roku, pałac był gotowy. Niestety, szybkie tempo i trudne warunki pracy odbiły się na bezpieczeństwie - podczas budowy zginęło kilkunastu robotników.
Materiały budowlane pochodziły zarówno z Polski, jak i Związku Radzieckiego, co miało symbolizować współpracę obu narodów. Pałac Kultury i Nauki powstał jako najwyższy budynek w Polsce - z iglicą mierzył 237 metrów, przez dekady nie miał sobie równych na krajowej mapie wysokościowców.
Symbol dominacji czy centrum kultury?
Od momentu otwarcia Pałac Kultury i Nauki budził kontrowersje. Dla wielu warszawiaków był symbolem radzieckiej dominacji, narzuconym przez Moskwę znakiem podporządkowania. Z drugiej strony, szybko stał się nieodłączną częścią krajobrazu miasta - miejscem pracy, nauki i rozrywki. Mieściły się tu teatry, kina, muzea, a także instytucje naukowe i biura. Na tarasie widokowym na 30. piętrze podziwiać można panoramę Warszawy, a w pałacu odbywają się koncerty, wystawy i prestiżowe wydarzenia.
Pałac Kultury i Nauki przez długie lata był najwyższym budynkiem w Polsce. Dopiero w XXI wieku wyrosły mu konkurenci w postaci nowoczesnych wieżowców, ale żaden z nich nie dorównał mu rozpoznawalnością. W 2007 roku PKiN został wpisany do rejestru zabytków - to wyraz uznania dla jego architektonicznej i historycznej wartości, ale i symboliczny gest pogodzenia się z przeszłością.
Dziś Pałac Kultury i Nauki jest jednym z najczęściej odwiedzanych miejsc w Warszawie. To tu odbywają się największe wydarzenia kulturalne, naukowe i rozrywkowe. Mimo że wciąż budzi emocje i bywa przedmiotem dyskusji o jego przyszłości, trudno sobie wyobrazić stolicę bez jego charakterystycznej sylwetki.