Dieta cukrzycowa musi zabezpieczyć potrzeby organizmu matki oraz rozwijającego się płodu. Nie jest to więc, dieta redukująca masę ciała i w trakcie ciąży pacjentka nie powinna być głodna. Zwykle zaleca się dietę o wartości kaloryczności w zależności od wyjściowej masy ciała matki: około 1800 - 2400 kcal/dobę, czyli średnio 35kcal na 1kg masy ciała u kobiety z prawidłową masą ciała przed ciążą.
Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, skład diety kobiety ciężarnej nie różni się w proporcjach głównych składników odżywczych od tych w zdrowej diecie kobiety nie ciężarnej:
- 40-50% to węglowodany (min. 175 g/ dzień) - dziennego zapotrzebowania energetycznego
- 30% białko (1,3g/kg m. c), stosunek białka zwierzęcego do roślinnego 50% / 50%
- ok. 20 - 30% tłuszcze, w równych częściach tłuszcze nasycone i wielonienasycon
- także należy zwrócić uwagę na błonnik pokarmowy (przeciwdziałanie zaparciom)
To składniki pokarmowe, które w bezpośredni sposób wpływają na wzrost stężenia glukozy we krwi. Wyróżniamy 2 rodzaje węglowodanów: przyswajalne i nieprzyswajalne.
Spożycie węglowodanów najlepiej kontrolować stosując wymienniki węglowodanowe (WW). To taka ilość produktu, która zawiera 10g węglowodanów przyswajalnych.
Należy także zwrócić uwagę na ideks glikemiczny (IG) produktów, czyli najprościej ujmując o ile zwiększy się cukier we krwi po danym posiłku. Najlepiej spożywać produkty, których IG nie przekracza 50.
Wyróżnia się trzy progi wartości IG:
- niski IG, tj. <50
- średni IG, tj. między 50 a 75
- wysoki IG tj. >75
Przykłady IG różnych produktów:
100% - czysta glukoza
90 - 100% - coca-cola, płatki ryżowe i kukurydziane, ziemniaki puree, miód
70 - 90% - pieczywo pszenne, żytnie, chleb chrupki, krakersy
50 - 70% - płatki owsiane, kukurydza, kasza kuskus, ryż brązowy, ryż basmanti, chleb orkiszowy, chleb kukurydziany, banany
30 -50% - mleko, jogurt, twaróg chudy, chleb i makaron razowe, pieczywo chrupkie, kasza gryczana, kasza jęczmienna, dziki ryż płatki owsiane, owoce- jabłka, świeże morele, wiśnie, porzeczki, jagody, brzoskiwinie, nektarynki, śliwki, rośliny strączkowe: fasola, groch świeże oraz fasola i groch z puszki, warzywa- pomidory, seler
do 30% - marchew surowa, warzywa zielone, ciecierzyca gotowana, czerwona soczewica, czosnek, mleko sojowa, pestki z dyni, gorzka czekolada
To składnik pożywienia, który jest materiałem budulcowym dla komórek organizmu. Białko może pochodzić zarówno z produktów zwierzęcych, jak i roślinnych.
Produkty zwierzęce bogate w pełnowartościowe białko to: mięso, drób, ryby, jaja, mleko oraz jego przetwory. Należy pamiętać, że mleko, oprócz pełnowartościowego białka, jest również źródłem węglowodanów szybko wchłanialnych (cukier mleczny - laktoza), dlatego jego ilość w diecie powinna być ograniczona (można go spożyć ok. 300 ml dziennie), najlepiej w godzinach wieczornych. Bardziej polecane są fermentowane przetwory z mleka - kefir, jogurt naturalny.
Wskazane jest zwiększenie spożycia ryb, szczególnie morskich.
Z produktów roślinnych bogatym źródłem białka są suche nasiona roślin strączkowych (groch, fasola, soczewica, soja), polecane w diecie osób chorych na cukrzycę również ze względu na znaczną zawartość błonnika rozpuszczalnego (pektyn).
Źródłem tłuszczu są także produkty roślinne i zwierzęce. Należy pamiętać, że prawie połowa spożywanego przez nas tłuszczu znajduje się w produktach białkowych tzn. w mięsie, wędlinach, serach, jajach, mleku. Ważny jest rodzaj spożywanego tłuszczu, gdyż tłuszcze nasycone powinny stanowić 10%, także tłuszcze jednonienasycone 10% oraz tłuszcze wielonienasycone od 6 do 10% wartości energetycznej diety. Podobnie istotne jest zwiększenie w diecie zawartości białka pochodzenia roślinnego, tak aby stosunek białka zwierzęcego do roślinnego wynosił co najmniej 50% .
Tłuszcze pochodzenia zwierzęcego to: masło, śmietana, smalec, oraz tłuszcz pochodzący z: mięsa, wędlin, jaj, mleka i jego przetworów.
Zaleca się spożywanie tłuszczów roślinnych, będących źródłem jedno - i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Źródłem kwasów tłuszczowych jednonienasyconych jest olej rzepakowy i oliwa z oliwek. Wielonienasycone kwasy tłuszczowe występują natomiast w oleju sojowym, słonecznikowym, kukurydzianym i arachidowym.
W praktyce te podstawowe zalecenia obejmują spożywanie dużej ilości warzyw i owoców. Prawidłowa dieta powinna opierać się na produktach spożywczych zawierających węglowodany pochodzące z pełnego ziarna, owoców, warzyw oraz mleka z niską zawartością tłuszczu. Powinno się zwiększyć w diecie zawartość warzyw. Zwierają one naturalnie mało tłuszczy, a wiele witamin, minerałów i błonnik, stanowiąc dobrą przekąskę pomiędzy posiłkami, szczególnie istotne są nieskrobiowe warzywa takie jak szpinak, marchew, brokuły, zielony groszek, cykoria, kapusta, brukselka, kalafior, marchewka, pietruszka, ziemniaki, sałata.
Także zalecane jest spożywanie większej ilości ziaren i przetworów z ziaren, jak brązowy ryż czy makarony z pełnego ziarna. Spożywanie większej ilości białka pochodzenia roślinnego (groch, fasola, kukurydza) oraz zwiększenia białka pochodzącego z ryb. Z produktów pochodzenia zwierzęcego zaleca się ograniczenie ilości tłuszczy nasyconych poprzez wybór "chudego" mięsa jak polędwica wołowa lub wieprzowa, stosowanie produktów niskotłuszczowych jak mleko odtłuszczone, jogurt niskotłuszczowy, chude sery. Używania większej ilości oliwy zamiast stałych tłuszczy.
Posiłki najlepiej komponować tak, aby zawierały wszystkie podstawowe składniki pokarmowe tzn. węglowodany, białka i tłuszcze. Dieta ciężarnej powinna zawierać duże ilości błonnika, który na ogół skutecznie zapobiega zaparciom w czasie ciąży. Ważny jest także rozkład i częstość posiłków głównych i przekąsek w ciągu dnia. Przerwa pomiędzy posiłkami powinna wynosić maksymalnie 3 godziny.
