Co trzynaste dziecko urodzone w Polsce jest wcześniakiem. Dziś 17. listopada, czyli Światowy Dzień Wcześniaka. Co roku właśnie tego dnia świat staje się fioletowy. Na ten kolor podświetlane są najważniejsze budynki użyteczności publicznej, wśród nich Kładka Ojca Bernatka i Centrum Kongresowe w Krakowie, siedziby urzędów miast w Kielcach i Rzeszowie, budynek Szpitala na Karowej w Warszawie. To gest solidarności z wcześniakami i ich rodzicami. Tematem przewodnim obchodów Światowego Dnia Wcześniaka jest bezpieczeństwo dzieci urodzonych przed 37. tygodniem ciąży.
W Polsce każdego roku rodzi się ponad 25 tysięcy wcześniaków. To wyjątkowa grupa dzieci, która wymaga szczególnych działań zapewniających im odpowiednią opiekę i bezpieczeństwo zarówno w szpitalu, jak i po wypisie do domu. Polska neonatologia, choć jest jedną z najmłodszych dziedzin medycyny, jest na światowym poziomie. Wszystko dzięki pasjonatom, którzy przez ostatnich 70 lat rozwijali tę specjalizację, ale także dzięki odpowiedniej organizacji opieki nad najmniejszymi dziećmi i zmianom, jakie zostały wprowadzone przez ostatnie lata. To sprawiło, że możemy ratować nawet najmniejsze noworodki, zapewnić im bezpieczeństwo i zdrowy start w dorosłe życie - podkreśla profesor Maria Katarzyna Borszewska-Kornacka, założycielka Fundacji Koalicja dla wcześniaka.
Kiedy ryzyko, że dziecko urodzi się jako wcześniak jest największe?
Lekarze podkreślają, że w im późniejszym wieku kobieta zachodzi w ciążę, tym większe jest ryzyko że jej dziecko urodzi się za wcześnie. Powyżej 35. roku życia ryzyko jest coraz większe. To ryzyko dotyczy zarówno wykształcenia się płodu w sposób nie do końca prawidłowy, ale także przebiegu samej ciąży - podkreśla w rozmowie z RMF FM profesor Ryszard Lauterbach, prezes Polskiego Towarzystwa Neonatologicznego. Specjaliści przypominają, że na bezpieczeństwo wcześniaków składa się wiele elementów: odpowiednia opieka okołoporodowa, żywienie i pielęgnacja w pierwszych dniach życia na oddziale neonatologicznym, ale także bezpieczeństwo i dobra organizacja pobytu dziecka w domu. Czasem trzeba unikać bodźców, które mogą źle wpłynąć na zdrowie dziecka, czasem potrzebna jest dodatkowa stymulacja rozwoju i rehabilitacja. Bezpieczeństwo wcześniaków to także dbanie o ich odporność i ochrona przed groźnymi wirusami i bakteriami - a więc profilaktyka i szczepienia ochronne - wymieniają.
Wcześniakami częściej są chłopcy
Z danych Polskiego Towarzystwa Neonatologicznego wynika, że częściej jako wcześniaki rodzą się chłopcy. Polska ma bardzo dobre statystyki dotyczące stanu zdrowia dzieci urodzonych przedwcześnie. Na tysiąc porodów wcześniaków w naszym kraju umiera średnio niespełna pięcioro tak małych dzieci - przypomina profesor Maria Borszewska-Kornacka. Nasi położnicy są coraz lepsi, coraz dłużej utrzymują ciąże. To daje efekt taki, że nawet najsłabsze dzieci, które mają po kilkaset gramów, są w dobrej formie, na koniec wychodzi nieźle. Najlżejszy wcześniak, którego poród pamiętam ważył około 450 gramów, ale to był wcześniak, który rozwijał się wolniej w łonie matki. Jeśli ciąża jest dodatkowo skomplikowana chorobą matki, to jest to najpoważniejszy czynnik ryzyka. Mam kontakt z tym chłopcem, dziś ma już ponad cztery lata, jeśli miałbym go porównywać z jego rówieśnikami, nie widzimy większych różnic - dodaje profesor Lauterbach.
Wcześniaki - w zdecydowanie większym stopniu niż dzieci urodzone o czasie - są narażone na zakażenia. Szczególnie niebezpieczne dla tej grupy niemowląt jest zakażenie wirusem RS, czyli syncytialnym wirusem nabłonka oddechowego. Może on doprowadzić do ostrych infekcji dróg
oddechowych, które mogą skutkować niedotlenieniem i koniecznością leczenia w oddziale intensywnej terapii. To właśnie dlatego środowisko neonatologiczne, rodzice wcześniaków i decydenci walczyli o to, aby jak najwięcej wcześniaków było zabezpieczanych przed tym wirusem. W 2018 roku, dzięki decyzji Ministerstwa Zdrowia program bezpłatnej immunoprofilaktyki został rozszerzony i teraz korzystają z niego dzieci urodzone przed 33. tygodniem ciąży.
W sezonie zwiększonej zachorowalności, a więc od października do kwietnia z profilaktyki zakażeń wirusem RS korzysta wiele dzieci w całej Polsce. Statystyki oraz nasze obserwacje na oddziałach neonatologicznych potwierdzają, że immunoprofilaktyka wpłynęła na zmniejszenie zachorowalności i liczby hospitalizacji z powodu ciężkich infekcji dróg oddechowych - podkreśla profesor Ryszard Lauterbach, prezes Polskiego Towarzystwa Neonatologicznego.
Bonaparte i Einstein też byli wcześniakami
Jako wcześniaki urodzili się między innymi Albert Einstein, Napoleon Bonaparte, Izaak Newton (po porodzie ważył 1400 gramów) czy Mark Twain. Wcześniactwo szansą na sukces - przekonuje profesor Lauterbach. Gdy dziecko rodzi się jako wcześniak, bardzo ważne jest mleko mamy. Dla wcześniaka jest szczególnie istotne, bo to dla niego lek. Potem ważne jest to, aby być przy dziecku: dotykać je, mówić, czytać czy śpiewać przy inkubatorze, kangurować - wymienia profesor Borszewska-Kornacka.
PRZECZYTAJ RÓWNIEŻ: Pneumokoki - najczęstsza przyczyna zakażeń u dzieci
Poradnik dla rodziców wcześniaków
Wybór tematu przewodniego tegorocznych obchodów Światowego Dnia Wcześniaka był związany z wydaniem przez Fundację Koalicja dla wcześniaka poradnika dla rodziców wcześniaków "Bezpieczny wcześniak - w szpitalu i w domu". Są w nim poruszone najważniejsze elementy związane z bezpieczeństwem dziecka:
- bezpieczeństwo związane z bliskością, delikatnym dotykiem i wpływaniem na zmysły dziecka, jakie rodzice mogą ofiarować swojemu dziecku na każdym etapie pobytu w szpitalu oraz w domu;
- bezpieczeństwo, które wiąże się z posiadaniem wiedzy dotyczącej udzielania pierwszej pomocy;
- bezpieczeństwo, jakie można zapewnić dziecku w trakcie transportu, noszenia na rękach, układania w łóżeczku
- bezpieczeństwo związane z immunoprofilaktyką i szczepieniami ochronnymi, które chronią dzieci przed groźnymi chorobami.