Nowotwory skóry są najczęściej występującymi nowotworami na świecie. Zazwyczaj powstają w wyniku nadmiernej ekspozycji na promieniowanie słoneczne, które po wniknięciu do skóry z biegiem lat powodują jej uszkodzenie. Podpowiadamy, jak rozsądnie korzystać ze słońca, by dostarczyć naszemu organizmowi niezbędną dawkę witaminy D3.
Uważaj na słońce
Zmiany nowotworowe pojawiają się znacznie częściej w miejscach poddanych ekspozycji na słońce (UVA i UVB) takich jak twarz, szyja, plecy i kończyny. Występują głównie u osób po 50. roku życia, jednak pojawić się mogą w każdym wieku.
Najczęstsza przyczyną powstawania raków skóry i czerniaka jest promieniowanie słoneczne UV (ultrafioletowe). Przekroczenie bezpiecznej dawki promieniowania prowadzi do uszkodzenia DNA. W najlepszym przypadku prowadzą do przedwczesnego starzenia skóry (fotostarzenie) i powstawania zmarszczek. W najgorszym przypadku prowadzą do przewlekłego osłabienia właściwości obronnych skóry, a nawet do powstania nowotworów skóry.
Umiarkowana ekspozycja na promieniowanie słoneczne dla nas jest korzystna. Promienie UV-B pobudzają produkcję witaminy D3, która jest ważna dla zdrowia, prawidłowego wzrostu i silnych kości. Mała dawka codziennego słońca jest wystarczająca.
Uszkodzenia wywołane przez promieniowanie słoneczne są nieodwracalne. Podczas gdy opalenizna z czasem zniknie, głębokie zmiany pozostaną na zawsze. Każda kolejna przedłużająca się ekspozycja powoduje dalsze uszkodzenia już osłabionego układu immunologicznego i materiału genetycznego skóry.
Sprawdź, czy jesteś w grupie ryzyka
Należysz do pacjentów z wysokim ryzykiem rozwoju nowotworu skóry jeśli:
- masz jasna karnację lub masz tendencje do oparzeń słonecznych - TUTAJ możesz sprawdzić, jaki masz fenotyp skóry
- miałeś jakiekolwiek poparzenia słoneczne w dzieciństwie lub częste;
- poparzenia jako osoba dorosła;
- spędzasz dużo czasu na słońcu (w pracy lub w czasie wolnym);
- korzystasz z solarium;
- masz więcej niż 50 znamion;
- osoba z Twojej rodziny miał nowotwór skóry;
- masz ponad 50 lat;
- miałeś przeprowadzony zabieg transplantacji.
Kiedy zmiany powinny nas zaniepokoić?
Znamiona są nieprawidłowe, jeśli pojawiają się na powierzchni skóry lub bezpośrednio pod nią.
Powinno się zwracać uwagę na znamiona które:
- zmieniają kolor, rozmiar lub kształt;
- różnią się od innych;
- są asymetryczne lub maja nieregularne brzegi;
- są większe niż 6 mm;
- są szorstkie lub łuskowate (czasami możesz wcześniej wyczuć zmianę zanim stanie się widoczna);
- są wielokolorowe/ wiele odcieni;
- swędzą;
- krwawią lub sączą się;
- mają perłowy połysk;
-wyglądaj jak rana, ale się nie goją.
Nie zakładaj, że podejrzane znamię jest mniej groźne ponieważ nie boli. Nie każda zmiana nowotworowa jest bolesna.
Rodzaje nowotworów skóry
Są 4 rodzaje nowotworów skóry, na które należy zwrócić uwagę:
- rak podstawokomórkowy - jest najczęściej występującym nowotworem skóry; występuje na skórze, która jest często narażona na ekspozycje słoneczną; rozwija się przez wiele lat bez powodowania uczucia dyskomfortu; jest najmniej groźnym nowotworem skóry. Jak najczęściej wygląda - sprawdź TUTAJ;
- rak kolczystokomórkowy jest drugim pod względem częstotliwości występowania nowotworem skóry; często powstaje z rogowacenia słonecznego; występuje jako naciek o powierzchni nierównej, brodawkującej i zrogowaciałej, twardej i zapalnej podstawie; może pojawić się wszędzie, również na błonach śluzowych, narządach płciowych, jednak najczęściej występuje na skórze poddanej częstej i nadmiernej ekspozycji na słońce: twarzy, skórze głowy, uszach, wardze dolnej, ramionach i kończynach; rozpoznany odpowiednio wcześnie jest uleczalny. Jak wygląda - sprawdź TUTAJ;
- rogowacenie słoneczne - stan przedrakowy; ma postać szarożółtych lub szarobrunatnych nawarstwień rogowych o suchej, nierównej powierzchni lub ognisk rumieniowo-złuszczających niekiedy o brodawkowatej powierzchni, niektóre z nich przypominają strukturą i kształtem róg zwierzęcy; występuje często na powierzchni skóry, która przez dłuższy czas wystawiana była na działanie promieni słonecznych - twarzy, dekolcie, grzbietowej powierzchni rąk, uszy i skóra głowy; wyleczenie zapobiega przejściu w raka kolczystokomórkowego. Jak wygląda - sprawdź TUTAJ;
- czerniak - najrzadziej występujący, ale także najbardziej niebezpieczny nowotwór skóry; dotyczy osób w każdym wieku, jednak częściej jest obserwowany u osób starszych. Różni się wyglądem, może przyjmować postać ciemnych płaskowyniosłych plam barwnikowych, o nieregularnych brzegach lub plam wielokolorowych, szybko rosnących, różowych lub czerwonych plam a nawet wielokolorowych, cielistych lub ciemnych guzków; wymaga natychmiastowego leczenia. Jak wygląda - sprawdź TUTAJ.
Samobadanie skóry trwa tylko kilka minut
Nowotwory skóry są wyleczalne i dobrze rokujące. Jednak niska świadomość objawów raka skóry prowadzi do późnego rozpoznawania tych nowotworów. Nowotwór skóry można zauważyć, dlatego powinno się regularnie oglądać znamiona, aby w porę zauważyć jakiekolwiek zmiany.
Każdy powinien obserwować swoja skórę i przeprowadzać regularne samobadanie znamion. Jeśli masz choćby jeden czynnik ryzyka powstawania nowotworów skóry, powinieneś dokładnie oglądać swoją skórę co miesiąc a raz w roku zaplanować wizytę u dermatologa celem wykonania dermoskopii.
Samobadanie skóry powinno odbyć się w dobrze oświetlonym miejscu, naprzeciwko lustra. Potrzebujesz także małe lusterko, suszarkę, grzebień, długopis i kartkę papieru, aby móc zanotować wynik samobadania lub aparat cyfrowy.
Pamiętaj, że niektóre zmiany łatwiej wyczuć niż zobaczyć. Nie polegaj wyłącznie na swoich oczach – dotykaj także swojej skóry podczas samobadania.
Możecie także zbadać znamiona bliskiej osobie - do czego zachęca Was film poniżej:
Jak zapobiegać nowotworom skóry?
Podstawa profilaktyki to: noszenie ubrań ochronnych, unikanie bezpośredniej ekspozycji na słońce w godzinach 11.00-15.00 w okresie letnim (kiedy działanie UV jest najsilniejsze), przebywanie w zacienionych miejscach i regularne stosowanie kosmetyków przeciwsłonecznych są podstawowymi elementami profilaktyki.
Osoby z jasnymi oczyma, rudymi lub blond włosami, z piegami, z tendencją do oparzeń słonecznych, których skóra nie wytwarza barwnika (co się objawia brakiem ładnej opalenizny), są w grupie ryzyka nowotworów skóry.
W przypadku dzieci nadmierna ekspozycja na słońce w dzieciństwie znacznie zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia nowotworów skóry w przyszłości.
Korzystanie z solariów powinno być całkowicie zabronione. Faktem jest, że osoby korzystające z solarium, są w 74 proc. bardziej narażone na powstanie czerniaka niż osoby które nigdy nie korzystały z solarium. Promieniowanie UV wykorzystywane w solariach, uszkadza DNA komórek skóry, co z czasem może doprowadzić do powstawania nowotworu skóry.
Co zrobić, czy zauważymy zmianę?
Jeśli zauważyłeś podejrzane znamię zgłoś się niezwłocznie do dermatologa. Najważniejsze zasady to:
- nie ignoruj mając nadzieje, że zmiana zniknie;
- nie czekaj, aż znamię się rozwinie;
- nie twierdź, że to nic poważnego;
- nie myśl, że dokładna diagnoza nie jest ważna;
- a poza tym nie obawiaj się wizyty u lekarza lub dermatologa.
Więcej na temat nowotworów skóry przeczytacie na stronie euromelanoma.org/poland
Źródło: euromelanoma.org/poland