Coraz częściej przekonujemy się o tym, że rak to nie wyrok, a nastawienie psychiczne pacjenta może zdziałać cuda. Powiedzmy sobie jednak szczerze - nie zawsze tak jest, a sukces leczenia onkologicznego w dużej mierze zależy rodzaju nowotworu. Pomimo rozwoju medycyny i farmakologii, wciąż nie ma leku na raka, a część nowotworów złośliwych charakteryzuje się zdecydowanie wyższą śmiertelnością od innych. Określa się to na podstawie tzw. względnego wskaźnika przeżyć 5-letnich.
Do najbardziej zabójczych nowotworów należy rak trzustki. Rozwija się w tkankach trzustki, gruczołu wspomagającego trawienie i wydzielającego hormony. Pięcioletnie względne przeżycie wynosi 11,5 proc.
Daje mało charakterystyczne objawy, co utrudnia diagnostykę. Mogą pojawić się:
- wymioty i nudności nieznanego pochodzenia,
- bóle grzbietu lub nadbrzusza,
- zaburzenia wypróżniania i tłuszczowe stolce,
- zaburzenia trawienia,
- osłabienie i utrata masy ciała.
Kolejną diagnozą, która nie daje optymistycznych rokowań - jest międzybłoniak opłucnej. Pięć lat przeżywa zaledwie 12 proc. pacjentów.
To nowotwór złośliwy, wywodzący się z warstwy komórek, które wyścielają niektóre jamy ciała i otaczają narządy wewnętrzne. Większość podtypów rozwija się w tkance otaczającej płuca, czyli błonie surowiczej nazwanej opłucną. Inny, często wykrywany rodzaj - tworzy się w otrzewnej, tkance wyściełającej brzuch i otaczającej narządy jamy brzusznej, takie jak żołądek i wątroba.
Choroba najczęściej diagnozowana jest po 60-tym roku życia u mężczyzn, a głównie objawy to:
- ból w klatce piersiowej,
- przewlekły kaszel,
- duszności,
- spadek masy ciała.
Nowotwór ma zwykle agresywny przebieg, może naciekać okoliczne tkanki i ważne życiowo narządy.
Kolejny na liście jest rak pęcherzyka żółciowego. Częściej występuje u kobiet, a czynnikami ryzyka są: otyłość i uzależnienie od alkoholu. Swój początek ma w pęcherzyku żółciowym, który połączony jest drogami żółciowymi z wątrobą i dwunastnicą. Jego głównym zadaniem jest gromadzenie i uwalnianie żółci, która jest niezbędna w procesach trawiennych.
Wśród objawów mamy:
- bóle nadbrzusza - głównie w prawej, górnej części,
- żółtaczkę,
- wymioty i nudności,
- tłuszczowe stolce,
- zaburzenia trawienia,
- osłabienie.
Niestety, nowotwór bardzo długo nie daje żadnych dolegliwości i diagnozowany jest przypadkowo podczas badań USG, wykonywanych z innych wskazań. 19,4 proc. chorych przeżywa pięć lat.
Czwarte miejsce - rak przełyku, który najczęściej dotyka mężczyzn po 40. roku życia. Wśród czynników ryzyka można wymienić: otyłość, palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu i refluks żołądkowy, który wywołuje stany zapalne.
Uwagę powinny zwrócić:
- zaburzenia połykania,
- bóle w okolicach mostka,
- zmniejszenie masy ciała,
- czkawka,
- duszności,
- kaszel,
- chrypka.
Dalej mamy raka wątrobowokomórkowego i raka wewnątrzwątrobowych przewodów żółciowych. Znaczącą rolę w rozwoju tego typu nowotworu - odgrywa alkoholowa marskość wątroby lub jej niealkoholowe stłuszczenie, ale też przewlekłe zapalenie typu B lub wirusowe zapalenie typu C. Pojawiają się:
- bóle w prawym podżebrzu,
- żółtaczka,
- powiększenie wątroby,
- wodobrzusze,
- utrata wagi,
- osłabienie.
Rak płuca i oskrzeli - także na liście tych najtrudniejszych. Głównymi przyczynami są: palenie i używanie wyrobów tytoniowych, narażanie się na ich dym, ale również kontakt ze szkodliwymi substancjami jak azbest czy arsen. Objawy - zwłaszcza na początku - można pomylić z napadami astmy lub przewlekłą infekcją dróg oddechowych. Najczęściej są to:
- zaburzenia oddychania - ciężki lub skrócony oddech i duszności,
- odkrztuszanie krwi lub śluzu o brunatnej barwie,
- bóle w klatce piersiowej,
- zaburzenia połykania,
- chrypka.
Bardzo agresywna jest też ostra białaczka monocytowa, z 5-letnim względnym przeżyciem: 24,8%. Rozwija się w komórkach prekursorowych krwi, znajdujących się na drodze do przekształcenia się w inne komórki układu odpornościowego zwane monocytami. Pierwsze objawy choroby przypominają częste infekcje wirusowe lub bakteryjne, ale jej rozwój jest bardzo gwałtowny.
Charakterystyczne są:
- gorączka,
- osłabienie,
- krwawienie z nosa,
- częste zakażenia,
- stany zapalne dziąseł.
Ostatni na tej liście jest rak mózgu. U osób dorosłych najczęściej jest efektem przerzutów z innych nowotworów, np. raka piersi czy płuc. Czynnikiem ryzyka może być na przykład obciążenie genetyczne. W zależności od lokalizacji - guz może wywoływać różne dolegliwości:
- wymioty i nudności - nasilone rano,
- bóle głowy,
- osłabienie sprawności,
- zaburzenia pamięci,
- zaburzenia snu i świadomości,
- napady padaczkowe.
Gdy guz znajduje się w płacie ciemieniowym - chory może odczuwać dodatkowo zaburzenia czucia. Nowotwory pnia mózgu - powodują często opadanie powiek i problemy z widzeniem. Z kolei, guz umiejscowiony w płacie czołowym - wywołuje takie symptomy, jak kłopoty z mową: zamianę słów czy popełnianie błędów gramatycznych i językowych.
Mogą też pojawić się objawy psychiczne:
- zaburzenia lękowe,
- pobudzenie psychoruchowe,
- zaburzenia depresyjne,
- drażliwość,
- zmiany osobowości,
- zaburzenia odżywiania,
- apatia,
- epizody psychotyczne.
W diagnostyce guzów mózgu stosuje się przede wszystkim badania obrazowe, takie jak rezonans magnetyczny i tomografia komputerowa. Dają one możliwość wczesnego wykrycia choroby i zwiększają szanse na wyleczenie, bo pokazują dokładną lokalizację zmiany oraz pozwalają na ocenę jej stanu.