Początek jesieni to czas, gdy u osób cierpiących na choroby przewodu pokarmowego dochodzi często do nasilenia dolegliwości. Dotyczy to stanów zapalnych błony śluzowej żołądka, a także choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy. Zioła dobrze nadają się do profilaktyki i wspomagania leczenia tych schorzeń. Zwłaszcza te, które mają własności przeciwzapalne. Najważniejsze z nich to: korzeń lukrecji, korzeń prawoślazu, kwiat rumianku i nagietka, liść babki lancetowatej. Poza ziołami warto wspomnieć również o propolisie, czyli kicie pszczelim.
Stan zapalny błony śluzowej żołądka może prowadzić do jej uszkodzenia. Choroba powodowana jest najczęściej przez niesteroidowe leki przeciwzapalne, alkohol, żółć, toksyny endogenne i egzogenne, stres. Przyczyniać się może do jego powstawania również proces autoimmunologiczny toczący się w obrębie żołądka, a także zakażenie bakterią Helicobacter pylori. Jeżeli stan zapalny żołądka ma postać ostrą, chory odczuwa silny ból, najczęściej w górnej części brzucha. Czasami towarzyszą mu nudności i wymioty.
Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy polega na okresowym pojawianiu się wrzodów w obrębie żołądka i dwunastnicy w tych miejscach, gdzie błona śluzowa ma kontakt z kwasem solnym i pepsyną. Dolegliwości najczęściej nasilają się wczesną wiosną i jesienią. Dwie najczęstsze przyczyny to zakażenie Helicobacter pylori oraz stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych, zwłaszcza gdy towarzyszy im stres.
Wiodącym surowcem w leczeniu tych dwóch stanów chorobowych jest korzeń lukrecji, dlatego, że działa przeciwzapalnie, rozkurczowo i przeciwdrobnoustrojowo, co ma znaczenie w przypadku infekcji H. pylori. Lukrecja zalecana jest zarówno w stanach zapalnych i chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy, jak i w przypadku refluksu żołądkowo-przełykowego.
Zobacz również:
Najczęstszą zalecaną dawką terapeutyczną według ESCOP jest 5-15 g korzenia na dobę, co odpowiada 200-400 mg kwasu glicyryzynowego. Stosując korzeń lukrecji (najczęściej w postaci składnika mieszanek ziołowych, rzadko w monoterapii), należy pamiętać, że może on obniżać poziom potasu w surowicy krwi, a przy długim stosowaniu wywoływać obrzęki goleni. Odpowiada za to efekt mineralokortykotropowy, który prowadzi do zatrzymania w organizmie sodu i wody. Lukrecja nie jest zalecana u osób z ciężkimi chorobami wątroby oraz z chorobami wątroby z zastojem żółci, a także w ciężkiej niewydolności nerek.
Kwiatostan rumianku jest surowcem zielarskim stosowanym bardzo często w różnych mieszankach ziołowych. Swoją popularność zawdzięcza szerokiemu spektrum działania. Wykazuje właściwości przeciwzapalne. Za to działanie odpowiadają głównie substancje zawarte w olejku eterycznym. Roślina wykazuje efekt rozkurczowy w stosunku do mięśni gładkich. Przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze działanie ma znaczenie zwłaszcza w leczeniu choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy, a zawarte w nich polisacharydy prawdopodobnie odpowiadają za efekt immunostymulujący. Ponadto zawarty w olejku eterycznym chamazulen hamuje wyzwalanie endogennej histaminy, działa zatem przeciwalergicznie.
Kwiat rumianku wykazuje łagodne działanie uspokajające, co ma znaczenie w przypadku emocjonalnego podłoża dolegliwości trawiennych. Zazwyczaj surowiec ten jest dobrze tolerowany, ale ze względu na zawartość olejków eterycznych przed zastosowaniem, zwłaszcza u dzieci atopowych, należy wykonać próbę uczuleniową. Obserwuje się reakcję organizmu po nałożeniu na skórę wacika lub gazy nasączonych naparem z rumianku. Dawkę surowca określa się zgodnie z ESCOP na ok. 9 g surowca na dobę (podawane w 3 porcjach).
Zobacz również:
Liść babki lancetowatej to surowiec przyśpieszający gojenie się skóry i błon śluzowych. W związku z tym nadaje się do wykorzystania w mieszankach ziołowych stosowanych w uszkodzeniu błony śluzowej przewodu pokarmowego lub dróg oddechowych. Polisacharydy śluzowe zawarte w roślinie stymulują odporność organizmu oraz osłaniają śluzówkę przewodu pokarmowego. Babka lancetowata wykazuje działanie przeciwbakteryjne w stosunku do wielu popularnych drobnoustrojów chorobotwórczych. Liść babki lancetowatej stosuje się w ilościach od 3 do 6 g na dobę.
Kwiat nagietka jest jednym z najczęściej stosowanych surowców zielarskich w przypadku stanów zapalnych i zakaźnych skóry i błon śluzowych. Zawdzięcza to właściwościom przeciwzapalnym, przeciwgrzybicznym i przeciwbakteryjnym, a także immunostymulującym. Działa także przeciwskurczowo oraz zwiększa wydzielanie soku żołądkowego. Zaleca się stosowanie naparu z 1-2 g surowca 2-3 razy dziennie.
Korzeń prawoślazu dzięki zawartości substancji, które działają osłaniająco na błony śluzowe, jest surowcem nadającym się do leczenia stanów zapalnych górnego odcinka przewodu pokarmowego oraz dróg oddechowych. Korzeń prawoślazu działa także immunostymulująco, gdyż podwyższa aktywność fagocytarną. Najczęściej zaleca się stosowanie 5-6 g surowca na dobę.
Ponieważ zakażenie Helicobacter pylori jest nader częste i nawet po skutecznym wyleczeniu może dojść do ponownego zakażenia, warto rozważyć w terapii, a zwłaszcza w profilaktyce, naturalne surowce pochodzenia pszczelego, zwłaszcza propolis.
Zarówno w stanach zapalnych, jak i w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy bardzo dobrze sprawdza się mieszanka ziołowa o następującym składzie: koszyczek rumianku (25%), korzeń lukrecji (25%), liść babki lancetowatej (25 %), korzeń prawoślazu (12,5%), kwiat nagietka (12,5 %).
