Anafilaksja czy atak astmy – to ciężkie reakcje alergiczne, które mogą przytrafić się w każdym miejscu, o każdej porze. Rodzice uczniów z alergią, często boją się o ich zdrowie, gdy przebywają w szkole, poza ich opieką. Alergolodzy mówią, że to przez brak odpowiedniej wiedzy na temat choroby. „Osoba z prawidłową leczoną astmą, może biegać, jeździć na rowerze, a nawet wspinać się po górach i ćwiczyć na WF-ie (…), często w moim gabinecie rodzice proszę o zwolnienie z WF-u swoich dzieci, tylko dlatego, że mają astmę oskrzelową, a to absolutnie jest szkodliwe dla ich zdrowia!” – mówi w rozmowie z portalem „Twoje Zdrowie” prof. Ewa Czarnobilska, konsultant wojewódzki w dziedzinie alergologii.

Organizm człowieka może mocno reagować na czynniki uczulające. Jedną z takich ciężkich reakcji na alergen jest anafilaksja. Może prowadzić do wstrząsu anafilaktycznego, który bardzo gwałtownie się rozwija i jest poważnym zagrożeniem życia.

Narodowy Fundusz Zdrowia przypomina, że osoby ze stwierdzoną anafilaksją zawsze powinny mieć przy sobie adrenalinę. Dotyczy to również dzieci. Lekarz przepisuje lek w ampułkostrzykawce, którą trzeba użyć w przypadku wstrząsu. Taka gwałtowna reakcja organizmu może skończyć się utratą przytomności, a nawet życia. NFZ opublikował zalecenia, adresowane zwłaszcza do rodziców i nauczycieli.

  • Jeśli dziecko bardzo mocno reaguje na alergeny, lekarz może przepisać epinefrynę (adrenalinę) w strzykawce.
  • Dziecko musi ją mieć zawsze przy sobie - podanie leku jest bardzo proste.
  • Powiadom o tym nauczycieli i opiekunów na każdych zajęciach, koloniach i wycieczkach. Przedstaw im instrukcję postępowania. Zaopatrz w nią dziecko.


Wstrząs może wywołać każdy alergen, na który jest uczulony człowiek. Jednak najczęściej wynika z bardzo silnej reakcji na:

  • podanie leku, który uczula - np. penicyliny, aspiryny
  • pokarm - np. orzechy, ryby, skorupiaki, mleko
  • ukąszenie przez owada - pszczołę, szerszenia, osę, mrówkę
  • alergeny wziewne - np. sierść kota lub psa.


Objawy wstrząsu anafilaktycznego:

  • zawroty głowy
  • silne osłabienie
  • kołatanie serca
  • chrypka
  • kaszel
  • nieżyt nosa
  • uczucie braku powietrza - duszność
  • nudności, wymioty, ból brzucha
  • drgawki
  • nagły, szybki spadek ciśnienia krwi - skóra jest blada, chłodna, spocona
  • ostatecznie może dojść do utraty przytomności
  • jeśli nie zostanie udzielona pomoc - może dojść do obrzęku gardła, zamknięcia krtani i uduszenia.

Jeśli widzisz osobę z bardzo ostrą reakcją na alergen:

> szybko odizoluj ją od czynnika alergii, np. usuń żądło owada
> podaj adrenalinę (jeśli ją masz) domięśniowo w boczną część uda
> niezwłocznie wezwij pogotowie.

Lekarz decyduje, czy Twoje dziecko powinno mieć zawsze przy sobie adrenalinę. Jeśli jest to potrzebne, zadbaj, aby wiedzieli o tym nauczyciele czy opiekunowie na koloniach, obozach i w każdym nowym dla dziecka otoczeniu.

W konsekwencji alergii może pojawić się astma oskrzelowa. Alergiczna astma najczęściej dotyka dzieci. Pojawia się w pierwszych latach życia.

NFZ na stronach serwisu pacjent.gov.pl podkreśla, że astma w niektórych przypadkach może całkowicie się wyciszyć.  Może też nawrócić w dorosłym życiu - np. po kontakcie z alergenem, rozpoczęciu palenia tytoniu, ciężkiej infekcji układu oddechowego.

Objawy astmy oskrzelowej:

  • męczący suchy kaszel
  • świszczący oddech
  • uczucie braku powietrza - duszność
  • uczucie ciężaru w klatce piersiowej
  • nasilenie kaszlu lub duszności przy wysiłku fizycznym lub w stresie.


Alergik w szkole i w przedszkolu - dowiedz się więcej:

Uczeń przewlekle chory w szkole

Materiały edukacyjne dla rodziców i nauczycieli dot. postępowania z dzieckiem zagrożonym anafilaksją i chorobą alergiczną - Polskie Towarzystwo Alergologiczne

Konieczność nagłej interwencji medycznej w szkole - Ministerstwo Zdrowia