„Podwyższony poziom cholesterolu przyczynia się do rozwoju miażdżycy, która przez wiele lat, a nawet dziesięcioleci nie daje o sobie znać. Jest duża grupa pacjentów, którzy trafiają do nas z zawałem albo udarem mózgu, którzy nigdy wcześniej nie mieli objawów choroby” – mówi w rozmowie z Ewą Kwaśny dr Łukasz Tekieli, kardiolog i internista z krakowskiego Szpitala Specjalistycznego im. Jana Pawła II. Ekspert cyklu „Twoje Zdrowie w Faktach RMF FM” podkreśla, by dbać o zdrową dietę i aktywność fizyczną, nawet gdy nie mamy żadnych objawów wskazujących na wysoki cholesterol.
Ewa Kwaśny, RMF FM: Czym jest zły cholesterol?
dr n med. Łukasz Tekieli, kardiolog, internista: Dla ścisłości powiem, że cholesterol to związek chemiczny, który wchodzi w skład błony komórkowej, służy także do produkcji żółci, witaminy D i niektórych hormonów. Za transport cholesterolu odpowiadają, krążące w krwi tzw. lipoproteiny, z których frakcja LDL nazywana jest potocznie złym cholesterolem. Nadmiar tego złego cholesterolu wiąże się z podwyższonym ryzykiem rozwoju miażdżycy i związanych z nią chorób takich jak np. zawał serca czy udar mózgu.
Jak można z nim walczyć?
Aby ograniczyć poziom LDL powinniśmy w naszej diecie zredukować ilość spożywanych tłuszczów nasyconych pochodzenia zwierzęcego zawartych w czerwonym mięsie, jajkach, nabiale. Modyfikacja diety powinna obejmować także zwiększenie ilości spożywanych owoców, warzyw, ryb i błonnika.
Czy dieta wegetariańska pomaga obniżyć poziom złego cholesterolu?
Zdecydowanie tak, ponieważ zawiera tylko niewielkie ilości nasyconych kwasów tłuszczowych pochodzenia zwierzęcego. Ale musimy pamiętać, że cholesterol jest nie tylko dostarczany z zewnątrz, jego większa część jest produkowana w organizmie, głównie w wątrobie. Dlatego nawet przy zredukowanej dostawie cholesterolu z pokarmem jego poziomo może wciąż być wysoki. Niektórzy z nas mają po prostu genetycznie zaprogramowany wyższy poziom cholesterolu LDL.
A ruch, aktywność fizyczna wpływa na obniżenie cholesterolu?
Regularna aktywność fizyczna, pozbycie się zbędnych kilogramów i rzucenie palenia to również czynniki wpływające na obniżenie poziomu złego cholesterolu. Mechanizm pozytywnego wpływu wysiłku fizycznego na poziom cholesterolu nie jest do końca poznany. Badania prowadzone w tym kierunku sugerują, że aktywność fizyczna sprzyja tworzeniu większych, i zarazem mniej szkodliwych lipoprotein LDL, zwiększa transport cholesterolu w kierunku wątroby i zmniejsza jego wchłanianie w jelitach. Musimy jednak pamiętać, że tylko regularny wysiłek fizyczny daje korzystny efekt w postaci obniżenia poziomu LDL i podwyższenia poziomu HDL. Regularny, czyli wykonywany co najmniej 5 razy w tygodniu. Oczywiście, najlepiej znaleźć aktywność, która sprawia nam przyjemność, bez tego szansa na długotrwałą modyfikację stylu życia będzie znikoma. Aktywnością fizyczną nie tylko przedłużamy życie, ale także przedłużamy okres w którym jakość naszego życia jest wysoka.
Jaki wpływ na cholesterol ma palenie papierosów?
Palenie papierosów, poza licznymi innymi negatywnymi skutkami dla naszego organizmu, obniża poziom cholesterolu HDL, powoduje też stres oksydacyjny wpływający na zaburzenie funkcji lipoprotein.
A alkohol?
Tutaj sprawa nie jest taka prosta. Udowodniono w dużych badaniach populacyjnych, że spożywanie niewielkiej ilości alkoholu może wpływać pozytywnie na profil lipidowy krwi, jednocześnie zmniejszając ryzyko wystąpienia zawału serca i udaru mózgu. Oczywiście nie zachęcamy pacjentów do spożywania alkoholu, ponieważ może to odnieść odwrotny skutek. Nadużywanie alkoholu zdecydowanie zwiększa ryzyko zarówno zawału jak i udaru mózgu.
Czy powinniśmy unikać słodyczy?
Jeśli w naszym jadłospisie słodycze pojawiają się codziennie, musimy niestety liczyć się z niekorzystnymi zmianami w profilu lipidów, w tym podwyższenia stężenia LDL. Zdecydowanie źle na nasz organizm wpływają niskiej jakości produkty cukiernicze, ponieważ do ich produkcji wykorzystuje się utwardzone tłuszcze roślinne bogate w tzw. kwasy tłuszczowe trans. Kupując takie produkty niestety nie jesteśmy o tym informowani. Jeśli już decydujemy się na słodycze, wybierajmy takie które powstały bez użycia utwardzonych tłuszczów roślinnych.
W jaki sposób cholesterol LDL zwiększa ryzyko zawału serca?
Krążące we krwi LDL mają naturalną zdolność przechodzenia przez śródbłonek do ściany tętnic. Wraz ze starzeniem się organizmu dochodzi do gromadzenia się LDL w ścianie naczynia. Wywołuje to powstanie lokalnego stanu zapalnego i dalszego gromadzenia LDL. W konsekwencji prowadzi to do powstania blaszki miażdżycowej, która stopniowo zwiększa swoją objętość, powodując redukcję światła naczynia. Taka dojrzała blaszka miażdżycowa jest podatna na pęknięcie, co prowadzi do powstania na jej powierzchni zakrzepu. Może to wywołać miejscowe zwężenie lub nawet zamknięcie tętnicy, co prowadzi np. do ostrego niedokrwienia mięśnia sercowego i zawału. Skrzeplina powstała na pękniętej blaszce miażdżycowej może także oderwać się od jej powierzchni i niesiona z prądem krwi może zamknąć naczynie o mniejszym kalibrze. Jest to z kolei jeden z mechanizmów powstania udaru niedokrwiennego mózgu. Dlatego obniżenie poziomu cholesterolu LDL zmniejsza ryzyko rozwoju miażdżycy i także pośrednio ryzyku zawału serca czy udaru mózgu.
Jeśli czujemy się dobrze, jesteśmy zdrowi, wtedy też trzeba dbać o prawidłowy poziom cholesterolu skoro nic nam nie dolega?
Podwyższony poziom cholesterolu przyczynia się do rozwoju miażdżycy, która przez wiele lat, a nawet dziesięcioleci nie daje o sobie znać. Jest duża grupa pacjentów, którzy trafiają do nas z zawałem albo udarem mózgu, którzy nigdy wcześniej nie mieli objawów choroby. Dlatego tak ważne jest aby zacząć dbać o zdrowie już w chwili kiedy, co prawda nie mamy żadnych objawów, ale mamy czynniki ryzyka powikłań, które pojawią się wiele lat później.
