Coraz cieplejsze dni zachęcają do wycieczek w zielone tereny. Tymczasem – jak przypominają eksperci – im wyższa temperatura – tym większa aktywność kleszczy. Część z nich przenosi groźne dla człowieka choroby. Które z nich występują w Polsce oraz w jaki sposób bezpiecznie usunąć kleszcza – wyjaśnia dr hab. n. med. Ernest Kuchar – specjalista chorób zakaźnych.
Tereny łąk, zarośli i lasów. To ulubione miejsca zamieszkiwane przez kleszcze. Ich aktywność zależy od temperatury otoczenia. Największa jest w okresach: maj - czerwiec oraz wrzesień - październik.
Część z tych pajęczaków może przenosić choroby zakaźne. W Polsce są to: borelioza z Lyme, gorączka Q, tularemia, bartoneloza, babeszjoza, erlichioza (anaplazmoza), kleszczowe zapalenie mózgu, a także riketsjozy z grupy gorączek plamistych.
Zgodnie z aktualnymi danymi epidemiologicznymi, największe znaczenie mają dwie choroby: borelioza z Lyme, której ponad 20 000 przypadków zgłoszono w Polsce, w tym 294 przypadki neuroinfekcji w 2019 roku, oraz kleszczowe zapalenie mózgu - zgłoszono 265 zachorowań.
W jaki sposób rozpoznają swoje ofiary?
Kleszcze rozpoznają swoje ofiary po zapachu, ciepłocie ciała oraz wydychanym dwutlenku węgla. Szukają na człowieku miejsca pokrytego cienką skórą, wilgotnego i dobrze ukrwionego. Najchętniej wybierają miejsca pod kolanami, pod pachą, kark oraz obszary u nasady włosów.
Czy ukłucie przez kleszcza boli?
Ukłucie przez kleszcza jest bezbolesne. Podczas wkłuwania aparatu gębowego wydziela on substancje znieczulające, dlatego osoba, na której żeruje kleszcz najczęściej o tym nie wie i odkrywa pajęczaka przypadkowo.
Jak się chronić?
Zapobieganie ukłuciom przez kleszcze polega na unikaniu pobytu na terenach zwiększonego ryzyka, gdzie kleszcze występują często, szczelnym osłonięciu skóry odpowiednim ubraniem z długimi rękawami, długimi spodniami, wysokimi skarpetami naciągniętymi na nogawki, butami z wyższą cholewką i zakładaniu czapki z daszkiem lub kapelusza, które chronią przed bezpośrednim kontaktem kleszcza ze skórą.
Można też stosować repelenty, czyli środki odstraszające kleszcze, zawierające DEET lub permetrynę, które należy rozpylać na ubranie i odsłoniętą skórę, z wyjątkiem twarzy (permetrynę stosuje się tylko na ubranie).
Po każdym powrocie z terenów łąkowo-leśnych konieczna jest dokładna kontrola całej skóry, zwłaszcza pachwin, pach, okolic za małżowinami usznymi i fałdów skórnych.
Jak usunąć kleszcza?
W przypadku zauważenia kleszcza na ciele należy go jak najszybciej usunąć. Następnie trzeba oczyścić i zdezynfekować miejsce ukąszenia oraz obserwować to miejsce przez następny miesiąc, a nawet dłużej.
W razie pojawienia się jakichkolwiek objawów lub silnych obaw związanych z ukłuciem warto zasięgnąć porady lekarskiej.
Najlepiej jest usunąć kleszcza mechanicznie, na przykład za pomocą pęsety z cienkimi końcami. Najważniejsze jest uchwycenie go za głowę możliwie jak najbliżej skóry oraz uniknięcie uciśnięcia tułowia.
Amerykańskie Centrum Kontroli i Prewencji Chorób poleca, by kleszcza wyciągać bez ruchów rotacyjnych, ciągnąc go prostopadle do skóry, w kierunku przeciwnym do ułożenia aparatu gębowego, stopniowo zwiększając siłę.
Miejsce wkłucia można umyć wodą z mydłem, a następnie zdezynfekować ranę za pomocą 70% alkoholu lub jodyny. Powinno się także umyć ręce oraz zdezynfekować pęsetę użytą do zabiegu.