Jak bezpiecznie zażywać leki?

O tym, jak bezpiecznie zażywać leki, by zwiększyć szansę, że nam pomogą, będziemy mówić w tym tygodniu w cyklu "Twoje Zdrowie w Faktach RMF FM". Głos oddamy lekarzom różnych specjalizacji: od kardiologów, przez pediatrów po specjalistów chorób zakaźnych. Specjaliści będą podpowiadać, na co zwrócić uwagę, jakich błędów nie popełniać i co możemy zrobić, by leki faktycznie dały nam ulgę i lepszą jakość życia.

Według danych Polskiego Towarzystwa Chorób Metabolicznych osoba, która ma co najmniej 70 lat, przyjmuje jednego dnia średnio od pięciu do nawet ośmiu leków. Tym bardziej, według specjalistów, warto zwrócić uwagę na to, w jaki sposób i w towarzystwie jakich innych leków przyjmujemy konkretne preparaty, by uniknąć na przykład niekorzystnych dla naszego zdrowia interakcji.

Na co uważać stosując leki bez recepty?

Najpoważniejszy problem to kwestia leków dostępnych jako OTC, czyli leków dostępnych bez recepty, bez ordynacji lekarskiej. Te preparaty mogą wchodzić w interakcje z innymi lekami. Te najczęściej kupowane przez pacjentów to leki przeciwbólowe, z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych, które znajdziemy na stacjach benzynowych i w sklepach spożywczych - opisuje w rozmowie z RMF FM profesor Krzysztof J. Filipiak, przewodniczący Rady ekspertów ds. polityki lekowej Naczelnej Rady Lekarskiej.

Nazwy międzynarodowe tych substancji to diklofenak, kwas acetylosalicylowy czy paracetamol. Wiemy, że dolegliwości bólowe to problemy cywilizacyjne. Wiele osób kupuje leki bez recepty, by radzić sobie na co dzień bez konsultacji z lekarzem. Te leki mogą mieć poważne konsekwencje, mogą doprowadzić do krwawienia z przewodu pokarmowego - dodaje prof. Krzysztof J. Filipiak.

Pacjent powinien wiedzieć, że wszystko, co zażywa, w tym suplementy diety, może wchodzić w interakcje z lekami. Trzeba pamiętać o wszystkim, co stosujemy: o witaminach, dodatkowych pierwiastkach. W gabinecie lekarza warto mieć listę, na której są nie tylko leki. Pytajmy też farmaceutę o to, czy warto kupić preparat X, jeśli zażywamy leki Y - podkreśla ekspert.

Specjaliści zaznaczają, że leków przeciwbólowych nie należy łączyć z innymi lekami przeciwbólowymi. Często zdarza się tak, że pacjent dostaje niesteroidowe leki przeciwzapalne od lekarza, a równolegle zażywa je, w mniejszych dawkach, w formie preparatów kupowanych bez recepty, na przykład na ból głowy. Z kolei w przypadku paracetamolu jest tak, że ten lek jest tym bezpieczniejszym, im jesteśmy młodsi. Osoby starsze mogą doświadczać toksyczności paracetamolu. To, że paracetamol jest bezpieczny u dzieci, wynika z tego, że dzieci nie mają wykształconych w wątrobie pewnych szlaków enzymatycznych, które wiodą od paracetamolu do jego toksycznych pochodnych. Paracetamol może być szczególnie toksyczny, jeśli połączymy go z alkoholem. Na to w Polsce zwróciłbym szczególną uwagę - zaznacza prof. Krzysztof J. Filipiak.

Ekspert zwraca też uwagę na właściwy sposób przyjmowania popularnej witaminy C. Suplementację tej witaminy zalecamy głównie w okresach infekcji. Najlepiej, żeby była to sama witamina C, podawana oddzielnie, nie w kompleksach multiwitaminowych. W takich kompleksach witaminy z utleniaczy stają się utleniaczami. Dawka witaminy C, jaka jest zalecana, to nie więcej niż jeden gram dziennie - opisuje prof. Krzysztof J. Filipiak, farmakolog kliniczny i kardiolog.

Leki dla dzieci - na co zwrócić uwagę?

Ordynator Oddziału Pediatrycznego w Szpitalu Bielańskim w Warszawie profesor Teresa Jackowska zwraca uwagę w rozmowie z RMF FM, że lekarze często mówią małym pacjentom i ich rodzicom, by podali jedną łyżeczkę konkretnego leku. Wiemy, że łyżeczki mają różne objętości. Nie mamy jednego rodzaju łyżeczek i jednego standardu objętości. Jeżeli usłyszycie państwo takie zdanie w gabinecie, miejcie świadomość, że chodzi o konkretną objętość leku dla danego dziecka czy dla osoby dorosłej. Warto dopytać lekarza, o jaką łyżeczkę chodzi, poprosić o zapisanie objętości w mililitrach. Rodzic może oczywiście podać lek na łyżeczce, którą dziecko lubi. Odpowiednia dodatkowa pipetka czy łyżeczka dodana do leku pozwala przenieść ten lek na właściwą łyżeczkę, którą dziecko zna i lubi, która będzie finalnie służyć do podania na przykład syropu. Nie miareczkujmy objętości leku łyżeczkami, bo podamy tego preparatu za dużo albo za mało - podkreśla profesor Teresa Jackowska.

Niewskazany dziurawiec dla części pacjentów. "Nawet w formie herbatki"

Specjaliści zwracają uwagę także na nieoczywiste i mniej znane interakcje między lekami i innymi preparatami. Hepatolog i specjalista chorób zakaźnych profesor Krzysztof Tomasiewicz zwraca uwagę na pacjentów z Wirusowym Zapaleniem Wątroby typu C leczonych lekami antywirusowymi.

Pacjenci z tej grupy nie powinni absolutnie spożywać dziurawca: czy to w formie herbatki, naparu czy jakichkolwiek innych. Interakcje tego preparatu z lekiem mogą być nawet groźne dla życia. To pokazuje nam, jak bardzo powinniśmy zwracać uwagę nie tylko na interakcje między lekami, lecz także między lekiem a suplementem czy lekiem a samoleczeniem się pacjenta - dodaje profesor Krzysztof Tomasiewicz.