Sejm zaczyna dziś prace nad zmianami Kodeksu wyborczego, umożliwiającymi głosowanie korespondencyjne wszystkim, którzy chcą z takiego rozwiązania skorzystać. Podobne przepisy obowiązywały już w Polsce w latach 2014-2018, korzystało z nich wtedy tylko kilkadziesiąt tysięcy osób. Jeśli zostaną przyjęte ponownie, mogą być użyte w przyszłorocznych wyborach prezydenckich.
Możliwość się pojawia…
Możliwość głosowania korespondencyjnego po raz pierwszy pojawiła się w polskich przepisach w 2011, dotyczyła jednak tylko udziału w wyborach Polaków, mieszkających za granicą. W połowie 2014 z inicjatywy PO do Kodeksu wyborczego wprowadzono już dotyczący głosowania korespondencyjnego rozdział, otwierany przez Art. 53a. § 1 - jest to bezwarunkowy przepis, stanowiący, że "Wyborca może głosować korespondencyjnie".
…znika…
Koalicja rządząca PiS na początku 2018 uchwaliła ustawę, która ograniczyła możliwość korzystania z głosowania listownego tylko do wyborców niepełnosprawnych o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, według odpowiednich przepisów. Jak na ironię ustawa w tytule głosiła, że została uchwalona "w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych".
…zmienia…
W kolejnych latach w przepisach wyborczych (nie można do nich zaliczyć próby przeprowadzenia wyborów prezydenckich w 2020 z użyciem Poczty Polskiej) ewoluowały, uwzględniając doświadczenia wynikające z pandemii. W efekcie dziś korespondencyjnie mogą głosować osoby z orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności - jak w wersji wprowadzonej w 2018, ale także te, które najpóźniej w dniu głosowania ukończyły 60 lat. Zupełnie za to odwrotnie niż w pierwotnej wersji z 2011, głosowanie korespondencyjne możliwe jest tylko w kraju, a wykluczone za granicą.
…a na koniec wraca
Wniesiony do Sejmu na początku marca przez posłów KO projekt przywraca przepis Art. 53a. § 1. w bezwarunkowym brzmieniu "Wyborca może głosować korespondencyjnie". Podobnie jak wcześniejsze wersje w wyborach do samorządów lokalnych i wyborach wójta przepis nie będzie stosowany powszechnie, z głosowania listownego będą jednak w nich mogły korzystać osoby niepełnosprawne.
Efekty głosowań korespondencyjnych
Jeśli parlament nie będzie przeciągał prac a prezydent ustawy nie zawetuje, nowe przepisy zdążą wejść w życie przed wyborami prezydenckimi w 2025. Wcześniejszych kilka lat jego działania nie pozwala na określenie, czy powszechny dostęp do możliwości głosowania korespondencyjnego będzie miał istotny wpływ na wynik elekcji. W wyborach prezydenckich w 2015 kiedy obowiązywał w II turze wyborów oddano w ten sposób 40 tys. 720 głosów, co stanowiło rekord skuteczności.
W wyborach parlamentarnych kilka miesięcy później głosów korespondencyjnych było 37 tys. 806, a w stanowiącym frekwencyjną katastrofę referendum (też w 2015) rozesłano zaledwie 5 379 pakietów, z których do urn trafiły ostatecznie zaledwie 3 tys. 734 głosy.