Prawie wszystkie wczesne problemy psychiatryczne - od depresji i stanów lękowych, po uzależnienie, dysleksję, bulimię i ADHD - mogą być w dużej mierze spowodowane kombinacją zaledwie trzech czynników - sugerują naukowcy z kanadyjskiego McGill University.
Mimo postępu nauk medycznych, przyczyny zaburzeń psychicznych pozostają słabo poznane. Teraz uzyskano dowody na to, że duża liczba tego typu zaburzeń może być wypadkową zaledwie trzech czynników:
- biologicznego - wynikającego z indywidualnej zmienności w mózgowym szlaku przyjemności (czyli szlaku dopaminergicznym),
- społecznego - związanego z zaniedbaniami lub nadużyciami z okresu wczesnego dzieciństwa,
- psychologicznego, który odnosi się do temperamentu człowieka, a szczególnie skłonności do zachowań impulsywnych i trudności w kontrolowaniu emocji.
Odkrycie to ma duże znaczenie dla zrozumienia zarówno przyczyn szerokiego zakresu zaburzeń psychicznych, jak i cech, na które warto zwrócić uwagę we wczesnej interwencji.
Do niedawna sądzono, że zaburzenia psychiczne odzwierciedlają odrębne jednostki chorobowe, z których każda ma swoje unikalne przyczyny - mówi prof. Marco Leyton, starszy autor omawianego badania.
Obecne dowody naukowe obalają tę ideę, sugerując, że większość wcześnie ujawniających się zaburzeń w dużej mierze odzwierciedla kombinację niewielkiej liczby czynników biologicznych, psychologicznych i społecznych - dodaje.
Co sugerowały wcześniejsze badania?
Wcześniejsze badania sugerowały, że każdy z tych trzech czynników osobno ma pewien wpływ na rozwój zaburzeń psychicznych. Autorzy omawianej publikacji jako pierwsi w historii zbadali je wszystkie łącznie.
W tym celu wykonali badanie obrazowe mózgu (PET i MRI) 52 młodym Kanadyjczykom (30 kobietom i 22 mężczyznom) między 11 a 16 rokiem życia. Chcieli przyjrzeć się charakterystycznym cechom szlaków dopaminergicznych uczestników, czyli ścieżek odgrywających ważną rolę w kontroli zachowań związanych z przyjemnością, nagrodą, motywacją itp. Cechy te zostały następnie zestawione z informacjami o cechach temperamentu badanych nastolatków oraz z historią ich życia, a szczególnie dużymi przeciwnościami losu, z którymi zetknęli się we wczesnym dzieciństwie.
Co zaskakujące, okazało się, że obecność tych trzech czynników u danej osoby pozwalała z ponad 90-proc. pewnością przewidzieć, że miała ona lub ma problemy ze zdrowiem psychicznym w przeszłości, lub podczas trzyletniego okresu obserwacji.
Ponieważ otrzymane wyniki były bardzo nowatorskie i znaczące, Kanadyjski Instytut Badań nad Zdrowiem (CIHR) przeznaczył dodatkowe 2 mln dolarów na przeprowadzenie dalszych badań na większej próbie i śledzenie uczestników aż do ukończenia przez nich 20 roku życia.
"Jeśli nowe wyniki potwierdzą nasze wstępne ustalenia, całkowicie zmieni się sposób, w jaki myślimy o chorobach psychicznych" - podkreślają specjaliści.