Krwiomocz jest to nieprawidłowa liczba erytrocytów w badaniu ogólnym moczu. Można go podzielić na widzialny (makroskopowy) oraz niewidoczny gołym okiem, a wykrywany jedynie w badaniu ogólnym moczu (mikroskopowy).
Prawidłowo w moczu erytrocyty występują w takiej ilości, że podczas badania próbki moczu testem paskowym wynik jest ujemny, a w przypadku badania osadu moczu pod mikroskopem stwierdza się nie więcej niż 3 w polu widzenia. Niemniej każdy z nich jest objawem niepokojącym, z którym należy niezwłocznie udać się do lekarza pierwszego kontaktu - radzi dr Piotr Maciukiewicz, specjalista urolog, konsultant wojewódzki w dziedzinie urologii dla województwa małopolskiego, ordynator Oddziału Urologii Specjalistycznego Szpitala im. Rydygiera w Krakowie.
Jakie są przyczyny krwiomoczu?
Każdy krwiomocz wymaga szczegółowej diagnostyki. Przyczynami mogą być choroby urologiczne, nefrologiczne oraz hematologiczne. Do najczęstszych przyczyn urologicznych należą: kamica układu moczowego, rozrost prostaty, infekcje układu moczowego oraz męskiego układu rozrodczego, nowotwory ( pęcherza moczowego, moczowodów, cewki moczowej, nerek), urazy nerek. Stanowią one ok 90 proc. przyczyn. Do chorób nefrologicznych należą m.in. nefropatia IgA, nefropatia cienkich błon podstawnych, zespół Alporta . Hematologiczne przyczyny należą do rzadkości - są nimi np. skazy krwotoczne Należy jednak pamiętać, że erytrocyty mogą pojawić się w moczu także jako zanieczyszczenie ( np. w trakcie miesiączki) oraz po znacznym wysiłku, czy w trakcie gorączki.
Jak diagnozuje się przyczynę krwiomoczu?
Analiza każdego przypadku jest inna, dostosowana do wieku pacjenta, dolegliwości oraz chorób współistniejących. Dla urologa zawsze najbardziej pilną sytuacją jest makroskopowy krwiomocz, któremu współtowarzyszyć mogą skrzepy w moczu - jest to najczęstszy pierwszy objaw choroby nowotworowej układu moczowego. U takiej osoby należy pilnie ambulatoryjnie wykonać badania dodatkowe, mające na celu znalezienie przyczyny. Jeśli krwiomocz jest znaczny oraz utrzymuje się przez kilka godzin konieczna może być wizyta na najbliższym Szpitalnym Oddziale Ratunkowym. Dla lekarza POZ badaniem z wyboru jest USG układu moczowego. Jest to badanie przesiewowe pozwalające często szybko ustalić wstępną przyczynę krwiomoczu taką jak znacznych rozmiarów guz pęcherza czy kamica nerki. W razie konieczności lekarz powinien skierować pacjenta do urologa na badania dodatkowe. Do nich należy m.in wziernikowanie pęcherza moczowego (cystoskopia), badanie cytologiczne moczu oraz tomografia komputerowa jamy brzusznej i miednicy z kontrastem.
Czy każde czerwone zabarwienie moczu to krwiomocz?
Nie. Istnieje wiele sytuacji, kiedy mocz przybiera barwę czerwoną, przechodzącą wręcz do ciemnobrunatnej, które nie są dla lekarza niepokojące. Do takich należy np. obfity posiłek składający się z buraków, rabarbaru, rydzów czy pokarmów zawierających barwniki syntetyczne. Niektóre leki mogą dawać czerwoną barwę moczu ( rifampicyna, liście senesu). Takie sytuacje należy zawsze weryfikować tanim, prostym badaniem jakim jest badanie ogólne moczu z oceną osadu moczu.
Kiedy należy pilnie zgłosić się do urologa?
Pilnej kontroli urologicznej wymaga każdy pacjent z:
- makroskopowym krwiomoczem
- mikroskopowym objawowym krwiomoczem bez uchwytnej przejściowej przyczyny takiej jak infekcja czy kamica
- utrzymujący się bezobjawowy krwiomocz w dwóch na trzy badaniach ogólnych moczu w pewnym odstępie czasu
- każdy pacjent z bezobjawowym krwiomoczem po 40. roku życia