Przygotowanie do macierzyństwa powinno rozpocząć się już rok przed planowanym zajściem w ciążę. Kobieta powinna udać się na wizytę kontrolną do ginekologa i porozmawiać z lekarzem o swoich planach. Dzięki odpowiednim przygotowaniom można zmniejszyć ryzyko niepowodzenia we wczesnym okresie ciąży.
Bardzo ważna jest zmiana stylu życia, poprawa kondycji fizycznej, opanowanie stresu i zmiana nawyków żywieniowych. Zmiany zachowań w okresie przedkoncepcyjnym mają na celu przygotowanie matki oraz ojca do poczęcia i narodzin zdrowego dziecka oraz zminimalizowanie niektórych dolegliwości pojawiających się w okresie ciąży.
Wizyta u ginekologa
Niezmiernie ważny jest wybór lekarza. Zalecane jest, żeby ginekolog, który przygotuje kobietę do ciąży, również się nią opiekował w czasie jej trwania.
Podczas wizyty przedkoncepcyjnej lekarz zbiera wywiad z pacjentką dotyczący przeszłości reprodukcyjnej obojga partnerów, występowania w rodzinie chorób genetycznych i przewlekłych, regularności cykli miesiączkowych, przyjmowanych leków, charakteru pracy zawodowej, a następnie dokładnie bada pacjentkę.
W określonych przypadkach lekarz może rozszerzyć diagnostykę o badania obrazowe narządu rodnego kobiety (najczęściej USG) oraz badania biochemiczne krwi i moczu. Wizyta ma na celu ustalenie ogólnego stanu zdrowia i ewentualnie ustalenie czynników (zdrowotnych, środowiskowych), które mogą stanowić przeszkodę w zajściu w ciążę.
Wizyta u stomatologa
Bardzo ważna jest również wizyta kontrolna u stomatologa. Udowodniono, że zmiany próchnicze i choroby przyzębia nasilają się w okresie ciąży. Dochodzi do tego wskutek częstszego jedzenia przez kobiety ciężarne, braku należytej higieny po każdym dodatkowym posiłku, jak również wskutek występowania we wczesnej ciąży wymiotów, które niszczą szkliwo zębów.
Niewyleczone zmiany próchnicze mogą być przyczyną miejscowych zakażeń, co w skrajnych przypadkach może być przyczyną poronienia i przedwczesnego porodu.
Istotny problem pojawia się również w przypadku konieczności zastosowania badania radiologicznego chorego zęba. W związku z faktem, że promieniowanie rentgenowskie może mieć negatywny wpływ na płód, kobietom ciężarnym z reguły odradza się taką diagnostykę, można ją z kolei bezpiecznie przeprowadzić w okresie przedkoncepcyjnym.
Zmiana sposobu odżywiania
Zanim kobieta zajdzie w ciążę powinna zwrócić uwagę na swoją masę ciała. Zarówno niedowaga, jak i nadwaga nie są dobre. Dlatego już w okresie przedkoncepcyjnym należy zwrócić szczególną uwagę na normalizację masy ciała. Środkiem do tego celu powinna być racjonalnie dobrana dieta, zapewniająca właściwą liczbę kalorii oraz odpowiednią ilość witamin, mikro- i makroelementów.
Nie wolno zapominać o całkowitym zaprzestaniu stosowania wszelkich używek: palenia tytoniu, picia alkoholu i stosowania jakichkolwiek substancji psychoaktywnych. Stosowanie tych używek może powodować poważne ograniczenie płodności obojga partnerów, a także zwiększać ryzyko wystąpienia poronienia, porodu przedwczesnego, małej masy urodzeniowej i wad rozwojowych u dziecka.
Właściwa aktywność fizyczna
Aktywność fizyczna poprawia ogólną sprawność kobiety. Dzięki regularnym ćwiczeniom można poprawić sylwetkę oraz wzmocnić mięśnie brzucha, kręgosłupa i pośladków. Ćwiczenia pomagają utrzymać dobrą kondycję niezbędną w trakcie ciąży.
Jedną z dyscyplin sportowych najczęściej zalecanych kobietom planującym zajście w ciążę jest pływanie. Sport ten zapewnia harmonijny rozwój całego ciała, poprawia wydolność fizyczną organizmu i przemianę materii, a także wzmacnia istotne z punktu widzenia kobiety ciężarnej mięśnie okolicy grzbietu, kręgosłupa i brzucha.
Suplementowanie kwasu foliowego
Kwas foliowy to jedna z witamin z grupy B. Organizm człowieka nie potrafi go wytwarzać, dlatego musi być dostarczany z zewnątrz, z pożywieniem bądź w postaci preparatów witaminowych. Kwas foliowy bierze udział w syntezie kwasów nukleinowych niezbędnych do prawidłowego rozwoju ośrodkowego układu nerwowego. Zalecana dobowa dawka kwasu foliowego dla kobiet planujących ciążę to 0,4 mg.
Kobietom, które uprzednio urodziły dzieci z wadą ośrodkowego układu nerwowego lub u których w rodzinie występowały takie wady, zaleca się dawkę 4 mg na dobę. Kwas foliowy najlepiej wprowadzić do swojej codziennej diety. Jest składnikiem wielu produktów spożywczych, m.in. niektórych warzyw (kapusta, sałata, brokuły, szpinak, fasola), wątroby, otrębów, mąki i ryb.
Szczepienia
Producenci szczepionek z reguły nie zalecają szczepienia w okresie ciąży. W niektórych przypadkach, na przykład w przypadku szczepionki przeciwko różyczce, zalecany jest okres kilku miesięcy karencji między szczepieniem a zajściem w ciążę.
Przed wykonaniem niektórych szczepień (różyczka, wirusowe zapalenie wątroby typu B) możliwe jest określenie miana przeciwciał w surowicy krwi, co może okazać się przydatne przy ewentualnej kwalifikacji do szczepienia profilaktycznego.
Najważniejsze znaczenie mają szczepienia przeciwko chorobom wirusowym, których skutkiem, w przypadku zakażenia kobiety ciężarnej, może być rozwój wad płodu, poronienie, poród przedwczesny, czy nawet zgon wewnątrzmaciczny dziecka. Dlatego też kobietom planującym ciążę zaleca się przede wszystkim szczepienia przeciwko różyczce, śwince, grypie, ospie i wirusowemu zapaleniu wątroby typu B.
Unikanie stresu
Bardzo ważną kwestią w przypadku planowania ciąży jest zapewnienie odpowiednich warunków do jej rozwoju. Przede wszystkim należy unikać stresu.
Ważna jest równie analiza przyjmowanych leków. Wiele z nich, zwłaszcza leki stosowane w terapii chorób przewlekłych wykazuje szkodliwe działania i może powodować wady płodu.