„Największym czynnikiem ryzyka jest ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe pochodzące z promieni słonecznych lub sztucznych, czyli z solariów. Ograniczenie tego czynnika ma w profilaktyce największe znaczenie” – mówi w rozmowie z Anną Kropaczek, dr Łukasz Głogowski z Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego nr 4 w Bytomiu.
Anna Kropaczek, RMF FM: Jakie zmiany na skórze powinny nas niepokoić ?
Dr Łukasz Głogowski, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny nr w Bytomiu: Do oceny zmian skórnych możemy się posłużyć skrótem ABCDE. To jest akronim od angielskich słów. A (asymmetry) oznacza asymetrię . Jeżeli znamię jest asymetryczne, to jest to czynnik alarmujący. B (border) to brzegi .Jeżeli są nierówne, poszarpane lub wokół istniejącego już wcześniej znamienia pojawia się biały obrąbek, to też należy takie znamię zbadać. C (color) to kolor. Znamię silniej wysycone albo takie, które miało kiedyś jednolite zabarwienie i się zmienia, wymaga konsultacji z lekarzem. D (diameter) to średnica. Jeżeli obserwujemy dynamikę w powiększaniu się zmiany skórnej, również też trzeba ją zbadać. E (elevation) to wypukłość lub wklęsłość zmiany i kolejna cecha, która sugeruje, że diagnostykę należy poszerzyć.
Jak często badać znamiona?
Nie ma jednoznacznych wytycznych. Jeżeli ze znamieniem, które mieliśmy wcześniej, dzieje się coś niepokojącego, coś o czym mówiłem wcześniej, to trzeba skonsultować się z lekarzem.
Zmiany, o których pan mówił są widoczne, możemy je zauważyć. Czy są jakieś inne symptomy, które powinny nas skłonić do badania znamion?
Jeżeli znamię zaczyna swędzieć albo pojawia się krwawienie kontaktowe, np. przy delikatnym zadrapaniu czy nawet dotknięciu, to są to też kolejne cechy, które powinny nas zaalarmować.
Znamiona, które budzą podejrzenia, bada się i usuwa?
Tak. Każda zmiana podejrzana o nowotwór powinna zostać usunięta przez chirurga lub chirurga onkologicznego w granicach zdrowych tkanek i poddana badaniu histopatologicznemu. To jest podstawowy krok, pierwszy etap diagnostyki zmiany skórnej.
Jak dalej wygląda leczenie? Czy samo usunięcie znamienia wystarcza?
Nie zawsze. Są takie nowotwory skóry, o których mówimy, że są nowotworami miejscowo złośliwymi. Radykalne wycięcie zmiany w granicach zdrowej skóry jest leczeniem wystarczającym, ale przy potwierdzeniu np. czerniaka są konieczne kolejne etapy leczenia. To tzw. radykalizacja czyli docięcie blizny i w niektórych przypadkach biopsja węzłów chłonnych.
W leczeniu czerniaka stosuje się też immunoterapię. W jakich przypadkach i na czym to polega?
Immunoterapia w czerniaku dotyczy na razie tylko choroby zaawansowanej. Jeżeli są już gdzieś przerzuty, to jedyną skuteczną metodą leczenia jest immunoterapia. Czerniak należy do nowotworów zupełnie niewrażliwych na klasyczną chemioterapię, która stosowana jest w przypadku innych nowotworów złośliwych. Długo w leczeniu zaawansowanej choroby nie było postępu. Dopiero w ostatnich latach weszła do powszechnego użycia, również w Polsce. Immunoterapia czyli leki, które odblokowują nasz układ immunologiczny, pozwalając mu zwalczać chorobę. To leczenie nie gwarantuje wyleczenia z choroby zaawansowanej, ale możemy dosyć często znacznie przedłużyć życie chorego.
Jak się uchronić przed rakiem skóry?
Największym czynnikiem ryzyka jest ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe pochodzące z promieni słonecznych lub sztucznych, czyli z solariów. Ograniczenie tego czynnika ma w profilaktyce największe znaczenie. Oczywiście możemy przebywać na słońcu, możemy rozbierać się na plaży, ale musimy używać kremów z wysokimi filtrami. Ostrożność musza zachować przede wszystkim osoby z jasną karnacją, które opalają się "na czerwono". Takie osoby muszą sobie dozować odpowiednio mniej promieni słonecznych i osłaniać ciało.
Kremy z filtrami dobrze nas chronią?
Właściwie stosowane kremy dobrej jakości zdecydowanie nas chronią.
Kiedy słońce jest najbardziej szkodliwe?
Wtedy, kiedy jest najbardziej intensywne czyli w godzinach przedpołudniowych, wczesnych popołudniowych . Wtedy ekspozycja na promieniowanie UV jest największa i przebywanie na słońcu należałoby ograniczyć.
Czy u dzieci i młodzieży nowotwory skóry też występują?
U dzieci i młodzieży występują rzadko, ale u osób młodych wzrasta częstość rozpoznawania nowotworów, głównie czerniaków. Tutaj zachorowalność najszybciej rośnie. W ciągu ostatnich kilku lat częstość rozpoznawania czerniaka w Polsce zwiększyła się 5-krotnie w porównaniu do lat poprzednich i przesuwa się granica wieku. Jest rozpoznawany u osób dwudziestoparoletnich, trzydziestoletnich.
(ag)