Jak rozpoznać łuszczycę? Czy można się nią zarazić? Czy da się ją wyleczyć? M.in. na te pytania odpowiadała na dyżurze telefonicznym dr Monika Kapińska-Mrowiecka, dermatolog ze Szpitala Żeromskiego w Krakowie.
Twoja przeglądarka nie obsługuje standardu HTML5 dla audio
Ewa Kwaśny, RMF FM: Jak rozpoznać łuszczycę?
Dr Monika Kapińska-Mrowiecka: Łuszczyca jest chorobą, która ma charakterystyczny obraz kliniczny. Są to rozsiane grudki zapalne, tworzące całe pola, całe ogniska pokryte srebrzystą łuską o typowej lokalizacji zajmującej skórę głowy, zajmującą okolice lędźwiową, tułów, podudzia, ale czasami są to zmiany uogólnione.
A są jakieś rodzaje łuszczycy?
Tak, łuszczyca jest chorobą o zróżnicowanym obrazie. Może zajmować paznokcie jako łuszczyca paznokci, łuszczyca typowo plackowata, ale jest też łuszczyca krostkowa i łuszczyca z zajęciem narządu ruchu, łuszczyca stawowa - bardzo ciężka postać łuszczycy prowadząca do kalectwa.
Jak się objawia łuszczyca stawowa?
Ona się objawia dolegliwościami stawowymi. Są to bóle kolan, bóle stawów w zakresie dłoni, ale też jest postać centralna z zajęciem kręgosłupa i stawów krzyżowo-biodrowych. Ona wymaga różnicowania z innymi chorobami jak reumatoidalne zapalenie stawów i mimo że ma charakterystyczny obraz pozwalający ustalić rozpoznanie, to czasem są trudności diagnostyczne.
Czy sami jesteśmy w stanie rozpoznać, że to jest właśnie łuszczyca właśnie ta związana ze stawami?
Nie jesteśmy w stanie. Jeżeli ktoś choruję na łuszczycę, a ma dolegliwości stawowe, to wtedy musi specjalista i za pomocą badania klinicznego i badań dodatkowych laboratoryjnych ustalić czy mamy do czynienia z łuszczycą stawową.
Czyli jeżeli bolą nas stawy, to wcale niekoniecznie bolą nas stawy, tylko może to być właśnie ta łuszczyca?
To niekoniecznie jest reumatoidalne zapalenie stawów, może to być łuszczyca i dlatego musimy koniecznie przeprowadzić wywiad rodzinny, czy w rodzinie nie ma przypadków łuszczycy w jakiejkolwiek postaci, łuszczycowego zapalenia stawów, a także badamy pacjenta czy on nie ma jakiś objawów łuszczycy na skórze, nawet dyskretnych.
A czy przed łuszczycą można się jakoś ustrzec?
Należy unikać wielu czynników, które powodują wyzwolenie łuszczycy. Takimi czynnikami są zakażenia bakteryjne, zwłaszcza wywołane przez paciorkowce, a więc angina, nawracająca angina ropna, problemy z zębami, czyli należy bardzo dbać o zęby, bo zapalenie okołowierzchołkowe jest ogniskiem chorobowym. Należy unikać stresów. Łuszczyca jest choroba, która może być prowokowana silnym stresem.
No właśnie, stres odgrywa tutaj podobno bardzo ważna rolę w tej chorobie, ale w jaki sposób?
Jest to działanie poprzez układ odpornościowy. Ponieważ łuszczyca jest chorobą immunologicznie zaangażowaną, jest chorobą autoimmunologiczną i tutaj odgrywają rolę zaburzenia funkcji układu odpornościowego, które mogą być nasilane czy też prowokowane czynnikiem stresowym. Nasz czynnik stresowy ma wiele dróg do działania, między innymi wywołując problemy układu odpornościowego.
A kto jest najbardziej narażony na łuszczycę? Rozumiem, że oczywiście osoby zestresowane, jak przed chwilą mówiliśmy.
No jest genetyczna predyspozycja. Osoby, które są nosicielami pewnych genów, czy też pewnych zestawów genów, to jest choroba uwarunkowana genetycznie i pozostająca w asocjacji z antygenami zdolności tkankowej HLA. Może to brzmi dosyć trudne, ale o to chodzi, że w pewnych rodzinach przekazywane są pewne grupy genu znajdujące się na konkretnych chromosomach i one tworzą tzw. predyspozycje - to nie znaczy, ze pacjent zachoruje. Jeżeli są czynniki predestynujące, dodatkowy, czyli takie jak mówiłam: stres, infekcja, a czasami są one trudne do ustalenia, dochodzi do ujawnienia łuszczycy. I ta łuszczyca już jest jakby stygmatem na całe życie, aczkolwiek można wprowadzić w pacjentach stan bezobjawowy.
Czy łuszczycę da się w jakiś sposób wyleczyć? Co na nią dobrze wpływa?
Łuszczycę można leczyć efektywnie, zwłaszcza w obecnej dobie, kiedy mamy wspaniałe leki, działające bardzo efektywnie. Natomiast, łuszczycę leczymy standardowo - leczymy miejscowo, stosując odpowiednie leki do aplikacji w postaci maści, kremów i pozwala niewielkie zmiany skórne zlikwidować. Ale też leczymy fototerapią, ponieważ działanie ultrafioletu bardzo korzystnie u większości chorych wpływa, a zatem nawet pacjent może eksponować się na światło słoneczne i w lecie jest w znacznie lepszym stanie, a niżeli jak w pozostałym okresie roku. Natomiast leczymy tez systemowo ciężkie postaci łuszczycy tzn. stosujemy leki w postaci tabletek, zastrzyków i są to leki wpływające na układ odpornościowy.
A czy nasza dieta ma jakiś wpływ na rozwój choroby?
Nie udowodniono jednoznacznie wpływu diety, aczkolwiek dieta bogata w wysoko nienasycone kwasy tłuszczowe i dieta tzw. śródziemnomorska wpływa korzystnie na przebieg łuszczycy. Nie ma jednak dobrze udokumentowanych badań, które by potwierdzały, że jakiś konkretny profil dietetyczny uwalnia pacjenta od łuszczycy.
Które części ciała najczęściej atakuje i może które części ciała najgorzej się leczy z tej choroby?
Największym problem jest łuszczyca z zajęciem skóry owłosionej głowy. Nie tylko dlatego, że taka lokalizacja bardzo obniża jakość życia pacjenta, ponieważ zmiany są widoczne. Łuska, która przylega do tych wykwitów, spada na ciemny garnitur, na ubranie, z odległości widać, że pacjent ma zajętą tę okolicę, ponieważ zmiany zajmują nie tylko okolice graniczną skóry owłosionej, ale wypełzają na czoło, okolice zauszne. I to jest też trudne do leczenia, aczkolwiek są w tej chwili leki, które aplikowane miejscowo dają poprawę albo zredukowanie, albo całkowite ustąpienie zmian. Duże znaczenie mają też czynniki pielęgnacyjne, a więc odpowiednie stosowanie szamponów, zawierających tzw. składniki redukujące, my to nazywamy o działaniach, własnościach redukujących. To są w niewielkich stężeniach dziegcie a także kortykosteroidy zawarte w szamponach i lekach miejscowo stosowanych.
A czy dzieci podobnie leczy się jak dorosłych z tej choroby?
Dzieci stanowią oddzielna grupę, aczkolwiek jest smutne to, że coraz częściej obserwujemy u małych dzieci pojawienie się łuszczycy, co dawniej było zjawiskiem zdecydowanie rzadszym. Skóra dziecka różni się od skóry dorosłego, tak też obraz kliniczny łuszczycy też różni się. Już nie będę omawiać różnic w budowie anatomicznej , ale łuszczycę jest czasem trudno rozpoznać u dzieci, ponieważ ona przypomina inne choroby, takie jak atopowe zapalenie skóry, jak inne postacie przewlekłych zapalnych dermatos, znaczy chorób zapalnych skóry, i wymaga czasem rzeczywiście konsultacji specjalisty z dużym doświadczeniem.