Około 800 pacjentów w ciągu roku w Polsce zostaje zakwalifikowanych do przeszczepu szpiku od innej osoby. Dziś 26 stycznia, czyli Ogólnopolski Dzień Transplantacji. Upamiętnia on pierwszy przeszczep nerki w naszym kraju. "W bazie dawców szpiku może zarejestrować się niemal każda zdrowa osoba, która waży co najmniej 50 kilogramów" - tłumaczy w rozmowie z RMF FM hematolog doktor Tigran Torosian, dyrektor medyczny Fundacji DKMS. W polskiej bazie potencjalnych dawców szpiku prowadzonej przez Fundację zarejestrowanych jest już ponad milion 610 tysięcy osób.
Allogeniczna transplantacja szpiku polega na pobraniu krwiotwórczych komórek macierzystych od Dawcy rodzinnego lub niespokrewnionego i przeszczepieniu ich Biorcy. Po zabiegu krwiotwórcze komórki dojrzewają w organizmie Pacjenta, przekształcając się w: leukocyty (białe krwinki), erytrocyty (czerwone krwinki) oraz trombocyty (płytki krwi). Po przeszczepieniu rozpoczyna się tzw. okres potransplantacyjny, czyli czas na przyjęcie przeszczepu, który trwa ok. 14-30 dni. To bardzo trudny, decydujący czas. Jeśli po jego upływie okaże się, że w krwi obwodowej Pacjenta pojawiły się nowe krwinki białe oraz trombocyty, i nie ma potrzeby przetaczania preparatów krwi, to znak, że szpik się wszczepił, czyli zaczął pracować. Wówczas znacząco zwiększa się szansa na to, że szpik kostny odbuduje się prawidłowo, a chory wyzdrowieje - wyjaśnia doktor Tigran Torosian.
Różnorodny genotyp
Specjaliści podkreślają, że nasz genotyp jest różnorodny. To około 5 miliardów kombinacji, dlatego szanse na znalezienie zgodnego Dawcy są bardzo niskie. Prawdopodobieństwo wynosi 1:20 000, a gdy mamy rzadki genotyp nawet 1: kilku milionów. Tylko 25 procent Pacjentów wymagających przeszczepienia znajduje zgodnego dawcę w rodzinie - w pozostałych 75 procentach potrzebny jest dawca niespokrewniony - nasz "bliźniak genetyczny".
"Bliźniak genetyczny" to osoba, której antygeny zgodności tkankowej (tzw. HLA) są takie same, jak nasze własne. Żeby można było wykonać przeszczepienie, najlepiej, aby zgodność w zakresie cech tkankowych była 100%, albo przynajmniej 90 proc. (czyli 9 na 10 cech tkankowych). W wyjątkowych sytuacjach dopuszcza się zgodność w zakresie 8 cech. Im większa zgodność pomiędzy dawcą a biorcą, tym większa szansa, że przeszczep się przyjmie i pacjent wróci do zdrowia.
Na czym polega pobranie szpiku?
Specjaliści podkreślają, że - wbrew popularnym przekonaniom - szpiku nie pobiera się z kręgosłupa. W tym celu stosuje się dwie bezpieczne dla Dawcy metody. Pierwszą, częściej stosowaną metodą (w ponad 80 proc. przypadków), jest pobranie krwiotwórczych komórek macierzystych z krwi obwodowej, czyli metodą tzw. aferezy. Zabieg trwa około 4-5 godzin, nie wymaga znieczulenia, przypomina donację krwi, a po jego zakończeniu dawca wraca do domu.
Drugą, stosowaną w mniej niż 20 proc. przypadków metodą, jest pobranie szpiku z talerza kości biodrowej. Zabieg wykonuje się w znieczuleniu ogólnym i trwa do 60 minut. Dawca, na czas procedury - czyli dwa dni, pozostaje w szpitalu. Organizm dawcy regeneruje się bardzo szybko i w ciągu 2-3 tygodni wraca do stanu sprzed pobrania.
Kto może zostać potencjalnym dawcą szpiku?
Potencjalnym dawcą szpiku może zostać każdy, kto chce pomóc, jest ogólnie zdrową osobą pomiędzy 18. a 55. rokiem życia, i waży nie mniej niż 50 kg - ale też nie zmaga się z otyłością.
Żeby dołączyć do bazy Dawców Fundacji DKMS, wystarczy wejść na stronę: https://www.dkms.pl/pl/zostan-dawca i zamówić darmowy pakiet do samodzielnego pobrania wymazu, z wewnętrznej strony policzka.