W tym tygodniu w cyklu „Twoje Zdrowie w Faktach RMF FM” zajmujemy się bólem pleców. Jest to bardzo powszechna dolegliwość. Aby sobie z nią poradzić, często sięgamy po środki przeciwbólowe, czasami idziemy na masaż lub trafiamy do fizjoterapeuty. „Najczęściej problemy zaczynają się ok. 30-35. roku życia. Po 40. roku życia to już norma” – zauważa Wojciech Droździewicz, fizjoterapeuta z Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego nr 4 w Bytomiu.
Kiedy ból pleców się powtarza lub nie ustępuje, wizyta u specjalisty jest wskazana. Fizjoterapeuta po wykonaniu badania i zebraniu wywiadu, zaleci odpowiednie ćwiczenia lub inną formę terapii. Możliwości jest wiele: Fizjoterapia to nieswoiste leczenie różnymi bodźcami mające na celu przywrócenie stanu równowagi w organizmie - tłumaczy Wojciech Droździewicz i wymienia:
- bodźce ruchowe (kinezyterapia),
- bodźce fizykalne (fizykoterapia),
- bodźce mechaniczne (masaż leczniczy).
Bardzo pomocne dla fizjoterapeuty w doborze terapii są wyniki badań obrazowych: RTG i/lub rezonansu magnetycznego.
Rezonans jest dokładniejszy, ale ze zdjęcia rentgenowskiego też wiele rzeczy możemy wyczytać. Możemy zobaczyć, czy jest kręgozmyk, przewężenie szpar międzykręgowych, czy jest dużo zmian zwyrodnieniowo-wytwórczych - mówi fizjoterapeuta i przypomina, że istotne jest, by wynik badania był jak najbardziej aktualny.
Przyczyny bólu pleców
Zespoły bólowe w obrębie kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego, czasami piersiowego lub szyjnego, zespół bolesnego barku to najczęstsze dolegliwości zgłaszane przez pacjentów - wymienia Wojciech Droździewicz.
Ból często ma podłoże przeciążeniowe. Szkodzimy sobie podczas wykonywania codziennych czynności, np. nieprawidłowego noszenia i podnoszenia ciężkich przedmiotów (w pochyleniu, na wyprostowanych kolanach). Szkodzi nam także brak ruchu, długotrwałe siedzenie w nieprawidłowej pozycji czy chodzenie na szpilkach.
Sposoby na ból pleców polecane przez specjalistów
Ruch jest bodźcem, który pomaga nam wyjść z choroby i dolegliwości bólowych. Dobrą zasadą jest wykonywanie ruchu do granicy bólu: Nie ma co przekraczać tej granicy. Trzeba odpowiednio dawkować bodziec. Każdy fizjoterapeuta musi zbadać pacjenta, zebrać wywiad i indywidualnie dobrać dla niego program rehabilitacji - wyjaśnia Wojciech Droździewicz.
Specjalista podkreśla, że aktywność fizyczna to także świetna profilaktyka: Nie czekamy aż dotkną nas dolegliwości, tylko mamy być aktywni ruchowo cały czas. Dobry jest szybszy spacer, kijki, bieg, lekki trucht... to wszystko zależy od stanu wyjściowego pacjenta. Na pewno dobre jest pływanie, ale nie polecam stylu klasycznego, czyli pływania tzw. żabką. Najzdrowsze będzie pływanie na plecach. Możemy pójść na rower, ale jeśli mamy duże zmiany w obrębie kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego, to zamieńmy go na rower stacjonarny, żeby uniknąć wstrząsów - radzi fizjoterapeuta.
Oprócz ćwiczeń fizjoterapeuta może zalecić którąś z technik terapii manualnej. Dobre rezultaty w zwalczaniu bólu daje np. praca z powięzią. Terapeuta odnajduje tzw. punkty spustowe (miejsca, których odczuwamy największy ból), precyzyjnie je uciska do momentu, w którym ból ustępuje: Na początku czujemy duży ból, ale jest do przejścia. Pacjenci po terapii odczuwają wielką ulgę - przyznaje ekspert i zaznacza, że niekoniecznie musimy przeciążyć mięśnie czy organizm, by doszło do powstania punktów spustowych.
Kolejnym sposobem zwalczania zespołów bólowych kręgosłupa jest fizykoterapia: Jest to leczenie przy użyciu bodźców fizykalnych, czyli światła, ciepła, zimna, laseru, ultradźwięków - wymienia specjalista z WSS nr 4 w Bytomiu. Fizykoterapia pomaga także w przypadku porażenia nerwów, niedowładach, zanikach mięśniowych: Spektrum działania takich zabiegów jest bardzo szerokie. One działają przeciwbólowo, przeciwobrzękowo, przeciwzapalnie - mówi Wojciech Droździewicz.
Fizjoterapeuci mają także inne narzędzia, które odciążają ich dłonie, np. pistolet do masażu wibracyjnego: Trzeba odpowiednio dobrać bodziec, czyli stopień wibracji. Źle dobrany może zaszkodzić. Taka forma masażu działa rozluźniająco. Świetnie sprawdza się w przypadku sportowców z dużą muskulaturą - to nam naprawdę wyręcza ręce, bo praca z dużą masą mięśniową jest bardzo ciężka - mówi fizjoterapeuta.
Wojciech Droździewicz stosuje także igłoterapię: Działanie jest podobne do pracy nad punktami spustowymi, tylko nie uciskamy, a szukamy ich igłą. Jest ona tak cienka, że pacjenci nie odczuwają dużego dyskomfortu. Jest też na tyle cienka, że nawet gdybyśmy trafili w nerw, to nie jesteśmy w stanie go uszkodzić. Kiedy igłą trafi się w odpowiedni punkt, następuje napięcie, uderzenie i uwolnienie tego punktu spustowego - tłumaczy specjalista.
Tabletki przeciwbólowe i maści
Bardzo często w przypadku bólu pleców, kręgosłupa sięgamy po tabletki przeciwbólowe. Kiedy jednak pacjenci trafiają do fizjoterapeuty, to często po kilku zabiegach tabletek nie muszą brać. Tabletka tylko złagodzi objawy, a chodzi o to, żeby likwidować przyczynę. Fizjoterapeuta jest od tego, żeby zachęcić organizm do samo regeneracji - mówi ekspert.
Oprócz tabletek przeciwbólowych, sami próbujemy pomagać sobie stosując różne maści. Warto wiedzieć, kiedy jaką maść wybrać: Przy zespołach bólowych kręgosłupa, zespołach korzeniowych - tam na pewno nie będziemy stosować zimna, bo nerwy zimna nie lubią, natomiast jeżeli chodzi o stawy obwodowe, jeśli jest obrzęk, to trzeba zadziałać zimnem - tłumaczy fizjoterapeuta.
Rzadkie schorzenia związane z bólem pleców
Ból pleców nie zawsze jest objawem zmian zwyrodnieniowych czy przeciążeń mięśni i kręgosłupa. Czasami kryje się za nim inne schorzenie. Ból pleców może być związany z chorobami autoimmunologicznymi, stanem zapalnym w obrębie kręgosłupa, ropniami infekcyjnymi i nieinfekcyjnymi. W przypadku nowotworów przerzuty do kręgosłupa też mogą boleć. Warto pamiętać także o chorobach, które w ogóle nie są związane z kręgosłupem. To np. choroby nerek, bóle związane z tętniakiem aorty, bóle neuropatyczne, które występują szczególnie w starszym wieku - przykładem jest ból po półpaścu - wymienia dr Bartłomiej Bartoszek, anestezjolog z Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego nr 4 w Bytomiu.
Lekarz podkreśla, by nie bagatelizować bólu pleców i pójść do specjalisty: Jeśli np. odbyliśmy trening i podejrzewamy, że to może być ból mięśniowy, to pierwszym wyborem będzie fizjoterapeuta. Jeżeli to jest ból, który pojawia się znienacka, nie doszło do żadnego urazu, to pierwszym kierunkiem jest lekarz rodzinny. To on powinien zebrać wywiad, zbadać pacjenta i odpowiednio pokierować - podsumowuje anestezjolog.