To najczęstsza przyczyna niedoczynności tarczycy –choroba Hashimoto. Mimo, że brzmi egzotycznie, to może ona dotyczyć wielu z nas. Skąd pochodzi jej nazwa, czym jest i jak się przed nią chronić?
Nazwa pochodzi od nazwiska japońskiego chirurga dr Hakaru Hashimoto, który w 1912 roku opisał 4 przypadki tej choroby. Choroba Hashimoto, czyli przewlekłe limfocytowe zapalenie tarczycy, jest chorobą o podłożu autoimmunologicznym. W normalnych warunkach układ immunologiczny chroni organizm przed zakażeniami. W tym przypadku natomiast w wyniku nieprawidłowego pobudzenia układu immunologicznego dochodzi do powstawania przeciwciał przeciwko własnej tarczycy. Powoduje to przewlekłe niebolesne zapalenie tarczycy, powoli (przez lata) niszczące ten gruczoł i prowadzące do zmniejszenia produkcji hormonów.
Jak często występuje choroba Hashimoto?
Niedoczynność tarczycy jest najczęstszym zaburzeniem czynności tarczycy - występuje u około 5% dorosłych kobiet i około 1% mężczyzn, choroba Hashimoto jest zaś najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy. Choć częstość występowania choroby Hashimoto zwiększa się z wiekiem (zwłaszcza u osób po 60. rż.), choroba występuje również u osób młodych i dzieci, często u członków rodziny. Częściej występuje również u pacjentów z innymi chorobami autoimmunologicznymi (np. cukrzycą typu 1, celiakią, reumatoidalnym zapaleniem stawów, bielactwem, niedokrwistością Addisona i Biermera).
Jak się objawia choroba Hashimoto?
Na początku choroby tarczyca może być powiększona (wole). Obecnie choroba Hashimoto jest jedną z najczęstszych przyczyn wola. W trakcie dalszego przebiegu tarczyca staje się coraz mniejsza i mogą się pojawić jej guzki (więcej szczegółów: Guzki tarczycy). Przewlekłe zapalenie limfocytowe zwykle nie powoduje bólu szyi w okolicy tarczycy.
Główne objawy wskazujące na niedoczynność tarczycy to:
- ciągłe uczucie zimna
- zmęczenie/senność
- depresja
- zaburzenia pamięci
- zwiększenie masy ciała
- rzadsze oddawanie stolca/zaparcia
- spowolnienie czynności serca
- sucha, łuszcząca się, blada skóra, suche włosy
- zaburzenia miesiączkowania, niepłodność
Co zrobić w przypadku wystąpienia objawów?
W przypadku wystąpienia objawów wskazujących na niedoczynność tarczycy należy się zgłosić do lekarza rodzinnego, który po badaniu lekarskim (po zebraniu wywiadu i badaniu) zdecyduje o konieczności oznaczenia stężenia TSH. Okresowe oznaczenia stężeń TSH należy również wykonywać u osób, u których w rodzinie stwierdzono chorobę Hashimoto, i osób z innymi chorobami autoimmunologicznymi. Szczególnie ważne jest rozpoznanie niedoczynności tarczycy u kobiet planujących ciążę, ponieważ ten stan jest bardzo niekorzystny zarówno dla matki, jak i płodu. Dlatego też wielu specjalistów zaleca oznaczenie stężenia TSH u każdej kobiety planującej ciążę.
Jakie są sposoby leczenia?
Niestety nie ma skutecznej metody leczenia przewlekłego zapalenia limfocytowego, które zahamowałoby proces niszczenia tarczycy, dlatego terapia choroby Hashimoto polega na leczeniu niedoczynności tarczycy, czyli na przyjmowaniu brakujących hormonów tarczycy. Lewotyroksyna produkowana syntetycznie jest identyczna jak hormon wytwarzany w tarczycy i ma takie samo działanie. W Polsce istnieje wiele preparatów lewotyroksyny, które mogą się nieznacznie różnić efektem działania, dlatego najlepiej przyjmować stale ten sam preparat. Regularne przyjmowanie brakujących hormonów tarczycy prowadzi do normalizacji stężenia TSH i powrotu do prawidłowego funkcjonowania organizmu.
Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?
W przypadku pacjentów z chorobą Hashimoto i niedoczynnością tarczycy konieczne jest przewlekłe leczenie lewotyroksyną przez całe życie, które - choć nie daje całkowitego wyleczenia - przywraca zdrowie.
Co robić, aby uniknąć zachorowania?
Autoimmunologiczne choroby tarczycy (np. choroba Gravesa i Basedowa, choroba Hashimoto) są uwarunkowane genetycznie. Nie mamy wpływu na predyspozycję genetyczną osób obciążonych. Osoby, u których w rodzinie występują autoimmunologiczne choroby tarczycy, powinny informować o tym lekarzy, aby uniknąć przyjmowania leków mogących wpływać na rozwój choroby. Osoby te powinny również okresowo kontrolować stężenie TSH, aby jak najszybciej rozpoznać rozwijającą się niedoczynność tarczycy i nie dopuścić do wystąpienia jej ciężkich objawów.
źródło: Medycyna Praktyczna
(ag)