Twoje życie jest w Twoich rękach

Rak piersi jest najczęstszym w Polsce kobiecym nowotworem złośliwym - stanowi blisko 22 proc. wszystkich zachorowań na nowotwory złośliwe. Codziennie umiera na niego 14 Polek. Rocznie walkę z tym nowotworem przegrywa 5 255 kobiet w naszym kraju.

Według Krajowego Rejestru Nowotworów w 2010 roku stwierdzono w Polsce prawie 16 tys. nowych zachorowań na raka piersi. Niestety, statystyki są przerażające. W ciągu ostatnich 30 lat zachorowalność na nowotwory złośliwe piersi wzrosła ponad dwukrotnie - najbardziej w przedziale wiekowym 50-69 lat.

"ZACHOROWAŁAM NA WŁASNE ŻYCZENIE". ROZMOWA Z KRYSTYNĄ KOFTĄ, PISARKĄ, KTÓRA WYGRAŁA WALKĘ Z RAKIEM

Wciąż nie wiadomo, jakie są przyczyny zachorowań na raka piersi. Jest jednak wiele czynników zwiększających ryzyko tej choroby. To:

- starszy wiek,

- pierwsza miesiączka przed ukończeniem 11. roku życia,

- menopauza po 54. roku życia,

- długotrwała (co najmniej 10 lat) hormonalna terapia zastępcza,

- rodzinne występowanie raka piersi (poniżej 50 roku życia),

- nosicielstwo mutacji niektórych genów (przede wszystkim BRCA1 i BRCA2),

- późny wiek pierwszego porodu (po 35. roku życia),

- brak potomstwa - ryzyko jest większe u kobiet, które nigdy nie rodziły,

- brak karmienia piersią - kobiety karmiące piersią, nawet przez krótki okres, rzadziej chorują na raka piersi,

- niewłaściwa masa ciała - największym ryzykiem są objęte kobiety, które znacząco przybrały na wadze po 18. roku życia, kobiety otyłe po menopauzie są dwukrotnie częściej narażone na rozwój raka piersi; otyłość sprzyja przerzutom;

- niewłaściwa dieta - nadmiar tłuszczów nasyconych (zwierzęcych) w diecie oraz spożywanie alkoholu (30-60 gramów dziennie).

W przypadku raka piersi możliwości profilaktyki są ograniczone. Niemniej zapobieganie nadwadze i otyłości poprzez zrównoważoną dietę i aktywność fizyczną połączeniu z profilaktyką wtórną (tj. badaniami profilaktycznymi) stanowią najprostszy sposób ochrony przed tym nowotworem. Należy unikać wędlin zawierających konserwanty i ograniczyć spożycie mięsa, szczególnie czerwonego (tj. tłustego). Na rozwój raka piersi mają wpływ kobiece hormony estrogeny - im wyższy ich poziom tym ryzyko zachorowania jest większe. Produkcja estrogenów zależy między innymi od ilości tkanki tłuszczowej, dlatego u kobiet tęższych poziom ten jest wysoki.

Po pierwsze - badaj się sama

JAK BADAĆ PIERSI? NA CO ZWRÓCIĆ UWAGĘ? PRZECZYTAJ ROZMOWĘ Z EKSPERTEM I ZOBACZ FILM INSTRUKTAŻOWY

Każda kobieta po 20. roku życia powinna regularnie badać się sama. Raz w roku należy zgłosić się na badanie do lekarza (ginekologa, chirurga lub onkologa).

Kobiety, które regularnie (raz w miesiącu) przeprowadzają samobadanie piersi, mogą wykryć guz wielkości około 1 cm. Guz wielkości do 2 cm, który okazałby się zmianą złośliwą, jest zwykle nowotworem w I stopniu zaawansowania i jest prawie w 100 proc. wyleczalny.

Najlepszym momentem do przeprowadzenia badania piersi jest 2-3 dzień po miesiączce.

Jeżeli kobieta już nie miesiączkuje, powinna wybrać na badanie jeden, zawsze ten sam dzień w miesiącu.

To powinno Cię zaniepokoić

Niepokoić powinna przede wszystkim zmiana kształtu lub symetrii piersi. Należy obserwować skórę, sprawdzić, czy nie zmienił się jej kolor, czy nie pojawiły się poszerzone podskórne naczynia żylne, pofałdowanie, uwypuklenie, owrzodzenie skóry lub obraz tzw. skórki pomarańczy.

Kobieta powinna zgłosić się do lekarza także gdy zaobserwuje wciągnięcie ("odwrócenie") lub zmianę kształtu brodawki, wyciek z brodawki, drobne owrzodzenia i nie gojące się zmiany pokryte strupem w obrębie brodawki, łuszczenie się lub linijne pęknięcia skóry w okolicy otoczki i brodawki. Niepokojący jest także ból w piersi lub jej okolicach, samoistny lub przy ucisku, obustronny lub jednostronny, o różnym nasileniu.

Aby dobrze przyjrzeć się piersiom należy stanąć nago przed lustrem i obserwując je poszukiwać zmian w kształcie, symetrii, zarysie. W tym celu należy:

Zmiana pozycji podczas oglądania piersi umożliwia uwidocznienie się tych partii ciała, które w innych okolicznościach pozostałyby niewidoczne (zwłaszcza u kobiet z obfitym biustem).

Etap badania palpacyjnego:

Przeprowadza się je w dwóch pozycjach: siedzącej lub stojącej oraz w położeniu na plecach. Badanie wykonujemy ruchami okrężnymi, półkolistymi i linijnymi, uciskając pierś płasko ułożonymi palcami (głównie palcami: wskazującym, środkowym, serdecznym). Powtórzenie tych samych ruchów w tym samym obszarze piersi podnosi stopień dokładności badania. Tę część badania najlepiej wykonać pod prysznicem lub przy użyciu kremu do masażu. Zbadać należy całą pierś. Pamiętajmy o zbadaniu piersi w kierunku pachy (górna część piersi położona na klatce piersiowej) i okolicy fałdu podpiersiowego. Najlepiej podzielić sobie w wyobraźni pierś na cztery kwadranty - tak by podczas badania nie pominąć żadnego kawałka piersi. Badania kończymy, badając dół pachowy w poszukiwaniu powiększonych węzłów chłonnych.

Badanie palpacyjne rozpoczynamy od sprawdzenia, czy nie ma wycieku płynu z brodawki:

Pamiętaj o USG i mammografii

Najlepszym sposobem wykrywania wczesnego raka u kobiet powyżej 40. roku życia jest mammografia, czyli zdjęcie radiologiczne piersi. Badanie to umożliwia wykrycie bardzo małej, niewyczuwalnej ręką zmiany nowotworowej.

Inną bezbolesną i bezpieczną jest ultrasonografia. Badanie USG piersi najczęściej zalecane jest kobietom między 20. a 40. rokiem życia lub w każdym wieku ze wskazań onkologa. Jest też badaniem nieinwazyjnym, dzięki czemu może być wykonywane wielokrotnie.

Tu znajdziesz ABC raka piersi przygotowane przez Wielkopolskie Centrum Onkologii

Tu znajdziesz wszystko, co należy wiedzieć o mammografii

^{Źródło: Wielkopolskie Centrum Onkologii, Krajowy Rejestr Nowotworów}