Układ oddechowy to jeden z najbardziej wrażliwych układów w organizmie człowieka. W czasie oddychania jest narażony na kontakt z różnymi mikroorganizmami, które mogą powodować choroby. Utrzymanie zdrowia układu oddechowego, a zwłaszcza dróg oddechowych, które m.in. transportują tlen [1], jest niezbędnym warunkiem zapobiegania chorobom. Zobacz, jak prawidłowo dbać o drogi oddechowe.
Co składa się na drogi oddechowe?
W układzie oddechowym człowieka znajdują się górne i dolne drogi oddechowe. Te pierwsze stanowią jama nosowa oraz gardło. Zaczynają się od nozdrzy przednich i tylnych, które prowadzą do nosowej części gardła. Natomiast przy wejściu do krtani swój początek mają dolne drogi oddechowe, do których zaliczają się krtań, tchawica, oskrzela oraz płuca [2].
Zadaniem górnych i dolnych dróg oddechowych jest pobranie tlenu i odprowadzanie poza organizm dwutlenku węgla. Odgrywają również bardzo ważną rolę w oczyszczeniu, ogrzaniu, nawilżeniu i transporcie powietrza [1]. Dlatego też tak istotne jest dbanie o drogi oddechowe i utrzymywanie ich w dobrej kondycji.
Co szkodzi drogom oddechowym?
Zagrożeniem dla zdrowia dróg oddechowych są zarówno czynniki infekcyjne, jak i niezakaźne. W przypadku infekcji są to przede wszystkim zachorowania na grypę lub infekcje grypopodobne wirusowe i bakteryjne, zakażenia pneumokokami, gruźlica oraz krztusiec [3].
Natomiast do pozainfekcyjnych czynników ryzyka chorób dróg oddechowych należą [3,4]:
- czynne lub bierne palenie tytoniu oraz e-papierosów;
- zanieczyszczenia powietrza: na zewnątrz oraz w pomieszczeniach;
- praca w środowisku zapylonym lub w kontakcie z substancjami chemicznymi;
- nadwaga i otyłość powodujące bezdechy senne;
- narażenie na substancje alergizujące (pyłki traw, sierść zwierząt, roztocza kurzu domowego);
- choroby genetyczne lub złożone np. mukowiscydoza, przewlekła obturacyjna choroba płuc lub zator płuc.
Po czym rozpoznać problemy z drogami oddechowymi?
Objawy mogą być różne, w zależności od czynnika wywołującego chorobę. W przypadku alergii najczęściej występują katar, łzawienie oczu, duszności lub wysypka skórna. Przy astmie oskrzelowej, która zwykle jest konsekwencją nieleczonych alergii, pojawiają się trudności z oddychaniem i świszczący oddech. Chorobom takim jak zapalenie oskrzeli lub zapalenie płuc towarzyszy kaszel i gorączka. Przy gruźlicy, oprócz przewlekłego kaszlu, występuje ból w klatce piersiowej [4]. W celu ustalenia przyczyn doświadczanych dolegliwości należy udać się do lekarza.
Jak dbać o drogi oddechowe?
Podstawą zapobiegania chorobom układu oddechowego jest ochrona dróg oddechowych przed kontaktem z bakteriami i wirusami. Dlatego należy wzmocnić układ odpornościowy, by lepiej radził sobie z potencjalnymi zagrożeniami. Istotne jest podejmowanie takich działań profilaktycznych jak np. [4]:
- dbanie o pełnowartościową dietę, bogatą w produkty spożywcze będące źródłem witamin i składników mineralnych;
- unikanie picia zimnych napojów;
- podejmowanie regularnej aktywności fizycznej, szczególnie na świeżym powietrzu;
- wietrzenie oraz utrzymywanie optymalnej temperatury w pomieszczeniach;
- unikanie kontaktu z osobami, które przechodzą infekcję;
- trzymanie się z dala od dymu papierosowego, również oparów z e-papierosów;
- unikanie wychładzania lub przegrzewania organizmu;
- ograniczenie kontaktu z alergenami i przebywania w zanieczyszczonym środowisku;
- przestrzeganie podstawowych zasad higieny, zwłaszcza mycia rąk;
- przyjmowanie szczepień ochronnych.
W dbaniu o drogi oddechowe ważne jest również prawidłowe oddychanie. Wdech należy wykonywać przez nos, a nie przez usta, bo to w nim znajdują się struktury filtrujące i podgrzewające powietrze. Dzięki temu dociera ono do płuc czyste, nawilżone i o odpowiedniej temperaturze. Natomiast w przypadku wystąpienia niepokojących objawów np. przewlekłego kaszlu, gorączki lub trudności z oddychaniem, należy skonsultować się z lekarzem pierwszego kontaktu. W diagnostyce chorób dróg oddechowych wykorzystuje się m.in. badania radiologiczne [4].
Na zlecenie marki Deflegmin
Bibliografia:
1. Układ oddechowy i jego funkcje, Platforma edukacyjna MEiN (witryna internetowa: https://zpe.gov.pl/a/uklad-oddechowy-i-jego-funkcje/DpduCQG5g (dostęp: 25.06.2024)).
2. Radlak K., Układ oddechowy człowieka, 2023 (witryna internetowa: https://fizjoterapeuty.pl/anatomia/uklad-oddechowy.html (dostęp: 25.06.2024)).
3. Grzela M., Focus na choroby układu oddechowego, 2021 (witryna internetowa: https://pulsmedycyny.pl/focus-na-choroby-ukladu-oddechowego-1113990 (dostęp: 25.06.2024)).
4. Profilaktyka chorób układu oddechowego, Platforma edukacyjna MEiN (witryna internetowa: https://zpe.gov.pl/a/profilaktyka-chorob-ukladu-oddechowego/DNN5ltUvz (dostęp: 25.06.2024)).