Reumatyzm to nie jedna, ale około trzystu różnych chorób atakujących stawy i cały układ ruchu. Eksperci przekonują, że codzienna obrona przed reumatyzmem to regularne, ale nie zbyt mocno obciążające, ćwiczenia fizyczne: pływanie lub wchodzenie po schodach, unikanie nadwagi, spacery, zmienianie często pozycji, nawet w pracy, gdy musimy siedzieć za biurkiem, a także systematyczny odpoczynek i wysypianie się.
Lekarze podkreślają, że jedna z popularnych zmian, która pojawia się na dłoniach to guzki związane z chorobą zwyrodnieniową, czyli tak zwane guzki Heberdena. Są to obrzęki na palcach, najbliżej paznokcia. Eksperci podkreślają, że takie guzki zwykle dziedziczy się, najczęściej w linii żeńskiej. Czyli jeżeli babcia lub mama miały takie guzki, jest duże prawdopodobieństwo, że pojawią się też w kolejnym pokoleniu - podkreśla reumatolog profesor Brygida Kwiatkowska, zastępca dyrektora Narodowego Instytutu Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji. Niestety, na zmiany zwyrodnieniowe nie mamy do tej pory żadnych możliwości terapeutycznych poza stosowaniem leków miejscowo działających, na przykład niesterydowych leków przeciwzapalnych, czyli żeli i maści - dodaje.
Inne guzki (tak zwane guzki reumatoidalne) mogą pojawić się przy okazji reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS). Ich obecność oznacza, że choroba jest bardzo aktywna i niewłaściwie leczona. Te guzki powinny zniknąć, gdy włączymy skuteczne leczenie - podkreśla profesor Brygida Kwiatkowska.
Reumatoidalne zapalenie stawów - czym jest?
Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) to przewlekła zapalna układowa choroba tkanki łącznej o podłożu immunologicznym. Cechą charakterystyczną choroby jest zapalenie przeważnie symetrycznych stawów.
Do najczęstszych objawów RZS należą:
- zapalenie głównie drobnych stawów rąk i stóp,
- ból stawu podczas ucisku, obrzęk stawu i tkanek okołostawowych, wysięk w stawie, bez zaczerwienienia skóry,
- bólom i obrzękom stawów towarzyszy sztywność poranna, wywołana gromadzeniem się płynu obrzękowego w zmienionych zapalnie tkankach podczas snu,
- specjaliści podkreślają, że obserwuje się także występowanie zmian ogólnoustrojowych: stany podgorączkowe, bóle mięśni, uczucie zmęczenia, brak łaknienia, utrata masy ciała.
Reumatoidalne zapalenie stawów trzy razy częściej dotyka kobiety niż mężczyzn, a szczyt jej zachorowania przypada między 30. a 50. rokiem życia.
U około 10-20 proc. chorych choroba rozpoczyna się po 65. roku życia i różnica między zachorowalnością kobiet i mężczyzn jest znacznie mniejsza niż w przypadku RZS u młodych osób.
Choroba dotyka od 0,5-1,5 proc. populacji ludzi dorosłych. W Polsce szacuje się, że dotyczy 0,9 proc. populacji ludzi dorosłych.
Jak zdiagnozować reumatoidalne zapalenie stawów?
Diagnostyka RZS opiera się na stwierdzeniu bólu i obrzęku (zapalenia) stawów, ich lokalizacji i rodzaju zajętych stawów, czasie trwania zapalenia stawów oraz podwyższonych parametrów laboratoryjnych aktywności choroby takich jak odczyn opadania krwinek (OB) i białka ostrej fazy (CRP), a także obecności autoprzeciwciał występujących w tej chorobie, takich jak czynnik reumatoidalny (RF) i przeciwciała przeciwcytrulinowe (anty-CCP, anty-ACPA).
"Choroba może zacząć się niewinnie"
Nastolatkowie powinni zwracać uwagę na swoje dolegliwości - zwłaszcza gdy ktoś w pierwszej linii pokrewieństwa chorował na reumatoidalne zapalenie stawów. Czynnikami środowiskowymi, które zwiększają ryzyko rozwoju tej choroby są palenie tytoniu, otyłość i nadmierne spożycie soli, a także zakażenia jamy ustnej, czyli parodontoza - wymienia profesor Brygida Kwiatkowska. RZS może zaczynać się "niewinnie" i na początku dotyczyć obrzęku pojedynczego stawu. Najczęściej są to drobne stawy rąk i stóp. Taki początek obrzęku, który utrzymuje się w pojedynczym stawie, powinien zmusić nas do wizyty u reumatologa, bo leczymy wczesne zapalenia stawów. Nigdy nie bagatelizujemy obrzęku, nawet jeżeli możemy to wiązać z wysiłkiem. Taki obrzęk boli, najbardziej w godzinach porannych, towarzyszy temu sztywność poranna, a ruch łagodzi dolegliwości bólowe. Nie ma skurczu, są za to ból, sztywność, i to zwłaszcza po przebudzeniu, rano - dodaje reumatolog.
Specjaliści podkreślają, że skuteczny efekt terapeutyczny w leczeniu RZS jest możliwy, gdy stosuje się leki dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjentów. Jednak przy niepowodzeniu leczenia z użyciem co najmniej dwóch leków modyfikujących przebieg choroby, można zastosować, w ramach programów lekowych, terapie lekami biologicznymi. Niestety u części chorych nadal nie udaje się uzyskać zadowalającego zmniejszenia aktywności choroby. Im więcej leków o różnym mechanizmie działania, tym większa szansa doboru takiej terapii, która dla pacjenta będzie najbardziej skuteczna i dzięki której nie będzie musiał rezygnować z dotychczasowego życia, a jedynie je modyfikować, co pozwoli na zachowanie aktywności społecznej i zawodowej osób z RZS.