Odmrożenia powstają w wyniku działania na skórę niskich temperatur, a do ich powstania dochodzi przy spadku temperatury skóry poniżej 0°C. Poza temperaturą na stopień uszkodzenia skóry mają wpływ także takie czynniki, jak wilgotność powietrza, wiatr, ubiór oraz współistnienie zaburzeń naczyniowych.
Niskie temperatury powodują obkurczenie naczyń krwionośnych oraz utratę wrażliwości na bodźce bólowe. Brak reakcji na ból obserwuje się, gdy temperatura skóry spada poniżej 10°C. W fazie tajania skóry tworzą się kryształki lodu, które uszkadzają tkankę i powodują rozwój stanu zapalnego. Na dalszym etapie przepływ krwi przez naczynia ulega spowolnieniu, powstają obrzęki w obrębie tkanek i dochodzi do niedokrwienia.
Odmrożenia powstają szczególnie w miejscach przylegania skóry do chrząstek i kości. Długotrwała ekspozycja na niskie temperatury może spowodować odmrożenia rąk lub stóp, co może nawet doprowadzić do ich amputacji.
Odmrożenia klasyfikuje się podobnie jak oparzenia.
- W stopniu I dochodzi do zblednięcia skóry z towarzyszącym brakiem reakcji na bodźce bólowe. Po ogrzaniu skory obserwuje się jej zaczerwienienie i bolesność.
- W stopniu II dochodzi do powstania pęcherzy.
- W stopniu III pojawia się dodatkowo powierzchowna martwica.
- W odmrożeniu IV stopnia dochodzi do zamrożenia skóry na całej jej grubości z rozwojem głębokiej martwicy.
Postępowanie z odmrożeniami zależy od rozległości zmian skórnych i głębokości uszkodzenia skóry. Wystąpienie zmian skórnych w postaci pęcherzy czy owrzodzeń lub obecność martwicy wymaga niezwłocznego zgłoszenia się na SOR. Nie powinno się gwałtownie ocieplać i pocierać skóry. W warunkach szpitalnych stosuje się stopniowe ogrzewanie przez zanurzanie w wodzie o temperaturze 35-40°C. Po przywróceniu odpowiedniej temperatury ciała leczenie zmian skórnych jest podobne jak w przypadku oparzeń skóry.
W odmrożeniach IV stopnia może dojść do amputacji kończyny lub jej części. W przypadku odmrozin należy unikać zimna. Niekiedy wskazana jest konsultacja dermatologiczna celem ustalenia ostatecznej diagnozy. Zmiany skórne mogą wymagać różnicowania między innymi z toczniem rumieniowatym.
Odmrożenia w I stopnia zwykle goją się bez pozostawienia śladu. Pacjent z odmrożeniami II stopnia wymaga objawowej terapii miejscowej. Zwykle odmrożenia I i II stopnia ustępują po usunięciu czynników utrudniających krążenie (zbyt ciasne obuwie, zbyt przylegające rękawice). Pacjent z odmrożeniami w III lub IV stopnia najczęściej wymaga hospitalizacji, leczenia chirurgicznego oraz profilaktycznego leczenia przeciwzakrzepowego. W przypadku leczenia odmrozin stosuje się pentoksyfilinę, czyli lek poprawiający mikrokrążenie. Istotne znaczenie ma odpowiednia pielęgnacja skóry i stosowanie preparatów natłuszczających.
Odmrożenia I stopnia ustępują samoistnie, a odmrożenia wyższych stopni mogą za sobą nieść trwałe następstwa. Skóra w miejscach po odmrożeniu może wykazywać skłonność do owrzodzeń. Chorzy z zajęciem głębszych struktur są narażeni na utratę kończyny.
źródło: Medycyna Praktyczna
(ag)
